Updated at: 23-03-2023 - By: Thầy Vũ Xuân Anh

Admin Chăm Học Bài hôm nay sẽ hướng dẫn các bạn cách “Soạn bài Chữ người tử tù SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức” chuẩn nhất 11/2024.

Soạn bài Chữ người tử tù SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức- mẫu 1

Trước khi đọc

Dựa vào nhan đề Chữ người tử tù, bạn thử suy đoán xem tác phẩm viết về câu chuyện gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào những từ ngữ được sử dụng trong nhan đề để liên hệ và suy nghĩ

Lời giải chi tiết:

Truyện có thể viết về những dòng chữ của người tù mắc trọng tội. Những dòng chữ này có thể được người tử tù viết trong một hoàn cảnh đặc biệt nào đó.

Trong khi đọc

Câu 1 (trang 21, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại.

Phương pháp giải:

Xem lại nội dung đoạn 1 và tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện

Lời giải chi tiết:

Cuộc trò chuyện của quản ngục và thơ lại xoay quanh nội dung trại giam sắp nhận được sáu tên tù án chém, trong đó người đứng đầu là Huấn Cao. Trong cuộc trò chuyện, quản ngục cảm phục Huấn Cao bởi tài hoa và khí phách anh hùng. Ông tỏ ý muốn biệt nhỡn Huấn Cao trong những ngày tháng cuối đời của người tử tù trong nhà lao tăm tối này.

Câu 2 (trang 22, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách của nhân vật này.

Phương pháp giải:

Xem lại nội dung đoạn 1 và tìm những chi tiết miêu tả nhân vật quản ngục.

Lời giải chi tiết:

Những chi tiết miêu tả nhân vật quản ngục:

– Ngoại hình: Đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu. Những đường nhăn nheo của một bộ mặt tư lự, bây giờ đã biến mất hẳn. Ở đấy, giờ chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ.

– Tính cách: có tâm điền tốt và thẳng thắn, biết quý trọng người tài.

– Sở thích: Sưu tầm chữ để treo trong nhà

=> Yêu cái đẹp.

– Môi trường sống: sống trong môi trường ngục tù, nơi đầy rẫy những cái xấu, cái ác. Quản ngục được xem là “một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đã hỗn loạn xô bồ”.

Câu 3 (trang 23, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với nhân vật Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần 1 có thể khiến bạn suy đoán như vậy?

Phương pháp giải:

Xem lại nội dung đoạn 1

Lời giải chi tiết:

Học sinh đưa ra quan điểm riêng của mình.

Gợi ý:

– Quản ngục là người đứng đầu nhà giam, Huấn Cao là một tử từ lại có tài bẻ khóa, vượt ngục, là tội phạm của triều đình. Xét theo lẽ thường, quản ngục sẽ phải cho người trông coi Huấn Cao cẩn thận, nghiêm ngặt, đối xử theo đúng tội của một tên tử tù.

– Tuy nhiên, thái độ của viên quản ngục này lại có sự khác biệt. Khi biết tin nhà lao sắp nhận được tử tù Huấn Cao, quản ngục không những không lo sợ mà còn tỏ ý ngưỡng mộ tài viết chữ của Huấn Cao: “Huấn Cao! Hay là người mà tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp đó không?”. Ông còn sai thầy thơ lại cho người quét dọn lại buồng giam.

=> Thái độ biệt đãi đối với Huấn Cao.

Câu 4 (trang 23, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Hình dung hoàn cảnh của cuộc gặp gỡ giữa quản ngục và Huấn Cao.

Phương pháp giải:

Dựa vào hiểu biết của em về chốn lao tù và hoàn cảnh của các nhân vật trong truyện để đưa ra suy đoán về địa điểm mà họ sẽ gặp nhau

Lời giải chi tiết:

Gợi ý:

Quản ngục là người đứng đầu nhà lao, Huấn Cao đang là một tử tù. Cuộc gặp gỡ của hai người sẽ diễn ra trong chốn ngục tù tăm tối. Nó là cuộc gặp gỡ đặc biệt, éo le. Cuộc gặp gỡ giữa quản ngục – người yêu cái đẹp với một tử tù – người sáng tạo ra cái đẹp.

Câu 5 (trang 24, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Huấn Cao đã chấp nhận sự “biệt đãi” của viên quản ngục như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, đoạn từ khi Huấn Cao bị bắt vào nhà lao

Lời giải chi tiết:

Huấn Cao đã chấp nhận sự biệt đãi của viên quản ngục bằng cách “vẫn thản nhiên nhận rượu thịt, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm”

Câu 6 (trang 25, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Dự đoán xem Huấn Cao có bằng lòng cho chữ viên quản ngục không?

Phương pháp giải:

Em thử xâu chuỗi lại sự việc từ đầu văn bản và sự thay đổi thái độ của nhân vật Huấn Cao để dự đoán

Lời giải chi tiết:

Gợi ý:

Xét trên bình diện xã hội, quản ngục và Huấn Cao ở hai vị trí hoàn toàn đối lập nhau. Một người là đại diện cho triều đình, trật tự xã hội đương thời còn Huấn Cao là kẻ cầm đầu nổi loạn nay bị bắt giam. Xét trên bình diện này, chắn chắn Huấn Cao sẽ không bằng lòng cho chữ viên quản ngục. Bởi ông cho rằng, quản ngục cũng chỉ là một tên tham quan, độc ác như bao tên tham quan khác trong xã hội đương thời.

Câu 7 (trang 26, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Lưu ý các chi tiết được tác giả sử dụng để dựng cảnh cho chữ.

– Bối cảnh: thời gian, không gian.

– Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ.

Phương pháp giải:

Xem lại cảnh cho chữ trong văn bản trang 26.

Lời giải chi tiết:

Cảnh cho chữ:

* Bối cảnh:

– Không gian: buồng giam tăm tối, chật hẹp, ẩm mốc, đầy những phân chuột, phân gián.

– Thời gian: vào ban đêm; khoảng thời gian cuối đời của người tử tù.

* Hành động

– Người nghệ sĩ tài hoa say mê tô từng nét chữ không phải là người được tự do mà là một kẻ tử tù đang trong cảnh cổ đeo gông, chân vướng xiềng và chỉ sớm tinh mơ ngày mai đã bị giải vào kinh chịu án tử hình.

– Thầy thơ lại: “run run bưng chậu mực”

– Quản ngục: “khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ”.

=> Trật tự, kỉ cương trong nhà tù bị đảo ngược hoàn toàn. Tù nhân trở thành ban phát cái đẹp, răn dạy quản ngục.; còn ngục quan thì khúm núm, vái lậy tù nhân.

Câu 8 (trang 26, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?

Phương pháp giải:

Xem lại cảnh cho chữ trong văn bản trang 26.

Lời giải chi tiết:

* Lời khuyên của Huấn Cao dành cho quản ngục:

– “Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa trắng với những nét chữ vuông vắn tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người”.

– Thầy Quản nên tìm về quê mà ở đã, thầy hãy thoát khỏi cái nghề này đi đã, rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ. Ở đây, khó giữ thiên lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhuốc mất cái đời lương thiện đi”.

* Thái độ của quản ngục trước lời khuyên của Huấn Cao:

– Ngục quản cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào: Kẻ mê muội này xin bái lĩnh.

=> Tên tử tù lại đưa ra lời khuyên cho quản ngục – người có vị trí cao nhất trong nhà lao. Ở đây, vị thế của hai người đã có sự đảo ngược.

=> Sự chiến thắng của cái đẹp, cái thiện, tôn vinh nhân cách cao cả của con người.

Câu 9 (trang 26, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không?

Phương pháp giải:

Nhớ lại ấn tượng của bản thân với nhan đề và đối chiếu với nội dung văn bản

Lời giải chi tiết:

Học sinh tự đưa ra quan điểm

Trả lời câu hỏi

Câu 1 (trang 27, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Hãy xác định tình huống truyện trong Chữ người tử tù.

Phương pháp giải:

Xem lại văn bản

Lời giải chi tiết:

Trong Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân đã xây dựng được một tình huống truyện độc đáo. Hai nhân vật Huấn Cao và quản ngục, trên bình diện xã hội, hoàn toàn đối lập với nhau. Một người là tên “đại nghịch”, cầm đầu cuộc nổi loạn này bị bắt giam, đang chờ ngày ra pháp trường để chịu tội ; còn một người là quản ngục, kẻ đại diện cho cái trật tự xã hội đương thời. Nhưng cả hai nhân vật này đều là những con người có tâm hồn nghệ sĩ, trên bình diện nghệ thuật, họ là tri âm, tri kỉ với nhau. Nguyễn Tuân đã đặt những nhân vật của mình vào chốn ngục tù tối tăm nhơ bẩn, tạo nên cuộc gặp gỡ kì lạ của họ. Nguyễn Tuân đã tạo ra một tình huống độc đáo: Mối quan hệ đặc biệt éo le, đầy trớ trêu giữa những tâm hồn tri âm, tri kỉ.

Tác giả đã đặt những nhân vật này trong một tình thế đối địch: tử tù và quản ngục. Chính tình huống độc đáo này đã làm nổi bật vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao, làm sáng tỏ tấm lòng biệt nhôm liên tài” của viên quản ngục, đồng thời cũng thể hiện sâu sắc chủ đề của tác phẩm.

Câu 2 (trang 27, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Lời kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1) là của ai? Nó tác động đến cách nhìn của bạn về nhân vật này như thế nào?

Phương pháp giải:

Xem lại đoạn 1 và những chi tiết nói về nhân vật quản ngục

Lời giải chi tiết:

Lời kể về nhân vật quản ngục trong phần 1 là lời kể của chính tác giả. Việc sử dụng ngôi kể thứ ba giúp cho cách kể linh hoạt, tự do hơn. Đồng thời, qua cách kể này giúp người đọc hình dung một cách khái quát, có những cảm nhận riêng về nhân vật quản ngục trong truyện.

Câu 3 (trang 27, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Sự kiện nào đã tạo nên bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản đoạn 3 của văn bản, chú ý những đoạn nói về cách ứng xử giữa hai nhân vật

Lời giải chi tiết:

– Ban đầu, Huấn Cao tỏ ra vô cùng khinh bạc quản ngục – kẻ đứng đầu nhà lao, coi viên quản cũng giống như bao tên tham quan trong xã hội lúc bấy giờ: Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều, là nhà ngươi đừng có đặt chân vào đây. Chính thầy thơ lại đã kể cho Huấn Cao hiểu rõ nỗi lòng của quản ngục. Huấn Cao coi thường tiền bạc và uy quyền, nhưng Huấn Cao vui lòng cho chữ viên quản ngục vì con người sống giữa chốn bùn nhơ này, nơi người ta chỉ biết sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc lại có kẻ biết trọng người có nghĩa khí, biết tôn quý cái đẹp.

– Khi đã hiểu rõ con người, nhân cách của quản ngục,  Huấn Cao đã đồng ý cho chữ. Lúc này, mối quan hệ giữa họ không còn là mối quan hệ giữa quản ngục –  tử tù mà đã chuyển thành một quan hệ tri âm, tri kỉ.

Câu 4 (trang 27, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Nhân vật Huấn Cao được tác giả khắc họa qua những chi tiết tiêu biểu nào? Hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát đặc điểm tính cách của Huấn Cao.

Phương pháp giải:

Xem lại bài đọc và tìm những chi tiết khắc họa nhân vật Huấn Cao.

Lời giải chi tiết:

Vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao được thể hiện ở những phương diện sau:

* Tài hoa nghệ sĩ:

– Huấn Cao là người có tài viết chữ đẹp, “chữ ông Huấn đẹp lắm, vuông lắm. Có được chữ ông Huấn mà treo là có được vật báu trên đời”.

* Khí phách hiên ngang:

– Huấn Cao là một anh hùng, dũng kiệt. Huấn Cao trở thành tử tù bởi ông dám khởi nghĩa chống lại triều đình. Khí phách hiên ngang của Huấn Cao được thể hiện rõ nhất trong thời gian ông ở trong nhà lao. Trước cửa ngục tù, Huấn Cao không những không run sợ, lo lắng, sợ hãi mà ngược lại, tỏ rõ khí phách của mình qua hành động “dỗ gông”: “Huấn Cao, lạnh lùng, chúc mũi gông nặng, khom mình thúc mạnh đầu thang gông xuống thềm đá tảng đánh thuỳnh một cái”. Trong ngục tù, Huấn Cao không những không sợ, không quy phục viên quan coi ngục mà còn ung dung nhận phần rượu thịt mà viên quan coi ngục mang cho, thậm chí, còn tỏ rõ thái độ của mình đối với viên quan coi ngục “Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà người đừng đặt chân vào đây.”

* Nhân cách trong sáng, cao cả

– Huấn Cao không bao giờ vì vàng bạc hay quyền lực mà cho chữ “ta nhất sinh không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối bao giờ”. Cảm kích trước tấm lòng biệt nhỡn liên tài của viên quan coi ngục và quyết định cho ý chữ ở ngay chốn ngục tù. => Qua hình tượng nhân vật Huấn Cao, thể hiện quan niệm của Nguyễn Tuân về cái đẹp, cái đẹp, cái tài phải luôn đi liền với cái tâm, với cái thiên lương trong sáng.

Câu 5 (trang 27, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Chỉ ra các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”. Hãy phân tích ý nghĩa của cảnh tượng kì lạ đó.

Phương pháp giải:

Xem lại cảnh cho chữ trong bài đọc

Lời giải chi tiết:

* Cảnh cho chữ – cảnh tượng xưa nay chưa từng có:

– Về không gian: người xưa thường cho chữ ở thư phòng, nơi sạch sẽ, trang nghiêm. Huấn Cao cho chữ viên quản ngục trong nơi ngục tù ẩm mốc, bẩn thỉu, đầy những phân chuột phân gián.

– Về thời gian: cảnh cho chữ này diễn ra vào thời gian giữa đêm khuya thanh vắng. Đặc biệt đó là đêm cuối cùng trước khi Huấn Cao, con người tài hoa, nghĩa hiệp phải thi hành án xử.

– Người cho chữ và người xin chữ cũng vô cùng đặc biệt: Người cho chữ mặc dù bị cùm gông nhưng vẫn ung dung, tự tại, oai phong phóng bút với những nét bút đẹp tuyệt trần. Trong khi đó, viên quản ngục và thầy thơ lại cúi đầu đón nhận như một đặc ân từ tử tù.

– Trật tự, kỉ cương trong nhà tù bị đảo lộn hoàn toàn: Tù nhân trở thành người ban phát cái đẹp, răn dạy quản ngục.

* Ý nghĩa: Cảnh cho chữ làm nổi bật chủ đề của tác phẩm. Đó là sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối, của cái đẹp đối với cái xấu xa, nhơ bẩn, của cái thiện đối với cái ác,…

Câu 6 (trang 27, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Theo bạn, tác giả đã gửi gắm thông điệp gì qua câu chuyện xin chữ và cho chữ?

Phương pháp giải:

Xem lại cảnh cho chữ trong bài đọc

Lời giải chi tiết:

* Thông điệp của tác giả:

– Cái đẹp có thể sinh ra, tỏa sáng giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn nhưng cái đẹp không thể chung sống cùng cái xấu, cái ác

– Con người xứng đáng được thưởng thức cái đẹp chỉ khi giữ được thiên lương

– Cái đẹp có thể cảm hóa được con người

Câu 7 (trang 27, SGK Ngữ văn 10, tập 1)

Đề bài: Nhận xét về một điểm chung mà bạn nhận thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ) và Huấn Cao (Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân)

Phương pháp giải:

Xem lại vẻ đẹp phẩm chất của nhân vật Ngô Tử Văn và so sánh.

Lời giải chi tiết:

– Ngô Tử Văn và Huấn Cao đều là những người anh hùng, mang những vẻ đẹp phẩm chất đáng trân trọng. Tử Văn dám châm lửa đốt đền của tên tướng giặc trừ hại cho dân. Huấn Cao vì thấy dân chúng lầm than mà khởi nghĩa chống lại triều đình. Họ không vì quyền uy, tiền bạc mà bị mua chuộc, đánh mất đi chính mình.

Kết nối đọc – viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.

Phương pháp giải:

Chọn một yếu tố nghệ thuật và suy nghĩ về sức ảnh hưởng của nó đối với văn bản

Lời giải chi tiết:

* Phân tích nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đặc sắc:

Vẻ đẹp ngôn ngữ trong Chữ người tử tù thể hiện trước hết ở việc miêu tả khung cảnh nhà ngục với lớp từ Hán Việt cổ kính nghiêm trang. Tác giả có dụng ý rõ rệt khi dựng lại một khung cảnh xưa cũ và đã đưa chúng ta trở lại quá khứ cách đây hàng trăm năm. Mở đầu là dòng chữ: phiến trát của Sơn Hưng Tuyên đốc bộ đường. Tả cảnh vật thì có vọng canh, chiếc hèo hoa, giá gươm, án thư, con song, giấy bản, ty Niết, tàn đèn, chiếc gông, chậu mực, bức châm,… Tả người thì có thầy bát, thằng thập, thủ xướng, ngục tốt… Tả việc thì có cho chữ, thay bút con, đề xong khoản lạc, lĩnh ý, bái lĩnh,…

Nhà văn đã mượn chữ nghĩa xưa mà khơi dậy cái không khí cổ kính trong khung cảnh của một quá khứ xa xôi. Chỉ cần mấy dòng, tác giả đã lột tả được thần thái, tính hồn của một thời đã qua, “phục chế” chính xác và sinh động ngôn ngữ, cử chỉ của những con người chỉ còn thấp thoáng trong màn sương mờ ảo của dĩ vãng. Thiếu sự “phục chế” này, chắc chắn tác phẩm Chữ người tử tù mất hẳn sự hấp dẫn đối với người đọc.

Soạn bài Chữ người tử tù SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức- mẫu 2

*Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

 

Dựa vào nhan đề Chữ người tử tù, bạn thử suy đoán xem tác phẩm viết về câu chuyện gì?

Trả lời:

Học sinh có thể suy đoán và trả lời theo các gợi ý sau:

Tác phẩm viết về câu chuyện lòng kiên trì học viết chữ của người tử tù trong ngục tối.

Tác phẩm bàn về tài năng viết chữ đẹp bất ngờ của một người tử tù.

Tác phẩm phê phán nét chữ của người tử tù.

* Đọc văn bản

  1. Tóm tắt nội dung cuộc trò truyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại.

– Viên quản ngục và thầy thơ lại trò truyện với nhau về việc sắp nhận được sáu tên tù án chém. Đáng quan tâm hơn cả là Huấn Cao, người nổi tiếng khắp vùng là có tài văn hay chữ tốt, văn võ song toàn. Viên quản ngục sai thầy thơ lại đôn đốc canh gác, dọn dẹp phòng giam cuối cùng và cảm thán trước cái chết của người tài.

  1. 2.Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách nhân vật này.

– Ngoại hình: “Người ngồi đấy, đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu. Những đường nhăn nheo của một bộ mặt tư lự, bây giờ đã biến mất hẳn. Ở đấy, giờ chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ.

– Suy nghĩ:

+ “Ngục quan lấy làm nghĩ ngợi về câu nói ban chiều của thầy thơ lại “Có lẽ lão bát này, cũng là một người khá đây. Có lẽ hắn cũng như mình, chọn nhầm nghề mất rồi. Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người tài, hẳn không phải là kẻ xấu hay là vô tình.”

+ “Ta muốn biệt đãi ông Huấn Cao, ta muốn cho ông ta đỡ cực trong những ngày cuối cùng còn lại, nhưng chỉ sợ tên bát phẩm thơ này đem cáo giác với quan trên thì khó mà ở yên. Để mai ta dò ý tứ hắn lần nữa xem sao rồi sẽ liệu.”

– Lời nói: Cẩn trọng, có uy lực và thâm sâu.

+ Dò hỏi về Huấn Cao – đối tượng mà mình đang quan tâm.

+ Dặn dò thầy Thơ “không bàn đến quốc gia đại sự kẻo mang vạ vào thân”.

+ Chu đáo dặn dò thầy thơ quản lý ngục giam “Đêm nay, thầy bắt đầu lấy thêm lính canh…., cho đúng để mai tôi phạt nặng. Chớ có cho mấy thằng thập nó đánh bạc nghe!”

– Môi trường sống:

+ “Trại giam tối om. Nơi góc chiếc án thư cũ đã nhợt màu vàng son, một cây đèn đế leo lét rọi vào một khuôn mặt nghĩ ngợi.”

+ “Nơi góc án thư vàng đã nhợt, son đã mờ, đĩa dầu sở trên cây đèn nến vợi lần mực dầu. Hai ngọn bấc lép bép nổ, rụng tàn đèn xuống tập giấy bản đóng dấu son tí Niết.”

  1. Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần 1 có thể khiến bạn suy đoán như vậy?

 Viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao bằng những đãi ngộ tốt hơn “kẻ tù”

 Chi tiết dẫn người đọc đến suy đoán đó là suy nghĩ của viên quản ngục vào đêm muộn: “Ta muốn biệt đãi ông Huấn Cao, ta muốn cho ông ta đỡ cực trong những ngày cuối cùng còn lại”

4.Hình dung hoàn cảnh của cuộc gặp gỡ giữa quản ngục và Huấn Cao?

 Hình dung hoàn cảnh gặp gỡ:

Viên quản ngục uy nghiêm, ánh mắt sắc lẹm thể hiện oai nghiêm chốn ngục tù tăm tối.

Huấn Cao cũng chẳng hề nao núng, có phần bình thản dù cái chết đã cận kề thể hiện rõ nghĩa khí bậc anh hùng.

  1. Huấn Cao đã tiếp nhận sự “biệt đãi” của quản ngục như thế nào?

– “Huấn Cao thản nhiên nhận rượu và ăn thịt, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm.”

  1. Dự đoán Huấn Cao có bằng lòng cho chữ viên quản ngục không.

 Huấn Cao cho chữ bởi bị cảm hóa trước tấm lòng “biệt nhỡn” của viên quản ngục chốn ngục tù tăm tối nhưng lí tưởng sống cao đẹp.

 Không cho chữ bởi khinh miệt những kẻ làm tay sai cho bọn phong kiến chà đạp nhân dân.

  1. Lưu ý các chi tiết được tác giả sử dụng để dựng cảnh cho chữ.

 Bối cảnh: thời gian, không gian.

 Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ.

– Bối cảnh:

Thời gian: buổi đêm

Không gian: trong một căn buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện tổ rệp, đất bữa bãi phân chuột phân gián tại trại giam tỉnh Sơn.

– Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ:

 Người xin chữNgười cho chữ
Lời nói“Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”“Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa trắng trẻo với những nét chữ vuông vắn tươi tắn….”

 

 

Cử chỉ

Hành động

“khúm núm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa óng”.

“vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào”

“đậm to nét chữ trên tấm lụa trắng tinh căng phẳng trên mảnh ván”

“Thở dài, buồn bã đỡ viên quản ngục đứng thẳng người dậy”

 

8.Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?

– Huấn Cao khuyên quản ngục nên rời bỏ chốn ngục tù để về quê “ở đây, khó giữ thiên lương cho lành vững và rồi cũng đến nhem nhuốc mất cái đời lương thiện đi”

– Viên quản ngục: cảm động rơi nước mắt đáp “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”.

  1. Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không?

– Học sinh trả lời dựa trên suy đoán của mình ở phần trước khi đọc văn bản.

* Sau khi đọc

Nội dung chính Chữ người tử tù: 

Văn bản xoay quanh ba nhân vật Huấn Cao, viên quản ngục và thầy thơ lại. Ở tác phẩm, Huấn Cao là trọng tội của triều đình bị phán tội chết còn viên quản ngục và thầy thơ lại đại diện cho tầng lớp quan lại cai trị. Hoàn cảnh sống và nghề nghiệp khác nhau nhưng họ lại có cùng điểm chung về lí tưởng sống cao đẹp. Cuộc gặp gỡ đặc biệt nơi ngục tù tăm tối là điều kiện để làm nổi bật phẩm chất của các nhân vật trong tác phẩm

Câu 1 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Hãy xác định tình huống truyện trong Chữ người tử tù.

Trả lời:

-Tình huống truyện: Huấn Cao và viên quản ngục, hai nhân vật đại diện cho hai tầng lớp và hoàn cảnh sống khác nhau. Một người là trọng tội triều đình sắp chém đầu và một người là quản ngục thực thi pháp luật tưởng chừng như đối lập nhưng lại vô tình trở thành người cùng chí hướng trong một hoàn cảnh tăm tối “chốn lao tù”. Tình huống truyện bất ngờ và độc đáo đã làm nổi bật vẻ đẹp hình tượng các nhân vật và thể hiện sâu sắc chủ đề tác phẩm: ca ngợi cái đẹp, cái thiện luôn chiến thắng cái ác và tồn tại ở mọi nơi có niềm tin.

Câu 2 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Lời kể về nhân vật quản ngục trong phần 1 là của ai? Lời kể ấy tác động đến cách nhìn của bạn về nhân vật này như thế nào?

Trả lời:

– Lời kể về nhân vật viên quản ngục trong phần 1 là lời của tác giả.

– Lời kể tác động tích cực đến cách nhìn của người đọc về nhân vật: người quản ngục có tấm lòng thiện lương, thấu đáo, chu toàn và có tầm nhìn xa trông rộng.

Câu 3 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Sự kiện nào đã tạo nên bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?

Trả lời:

 Sự kiện tạo nên bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục:

+ Thái độ “biệt nhỡn” của viên quản ngục đối với Huấn Cao mặc cho ông xỉ nhục không cho bước chân vào ngục của ông.

+ Vẫn đãi ngộ hậu hĩnh và tôn trọng ý của Huấn Cao.

– Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã dần được cởi bỏ nút thắt và sau khi nghe thầy thơ lại trình bày thì Huấn Cao đã quyết định cho chữ viên quản ngục.

Câu 4 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Nhân vật Huấn Cao được tác giả khắc họa qua những chi tiết tiêu biểu nào? Hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát đặc điểm tính cách Huấn Cao?

Trả lời:

– Chi tiết khắc họa nhân vật Huấn Cao:

+ Cuộc đối thoại của viên quản ngục và thầy thơ lại “Huấn Cao? Hay cái người mà vùng tỉnh Sơn ta vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và đẹp đó phải không?”.

+ “Chữ ông đẹp lắm, vuông lắm…”.

+ “Huấn Cao là một người văn võ song toàn, binh lính còn sợ nhắc nhở viên quản ngục “xin thầy để tâm cho, hắn ngạo ngược và nguy hiểm nhất trong bọn”.

+ Thái độ không nao núng, không run sợ tỏ rõ khí phách hiên ngang qua hành động “rỗ gông” dù bị lính cười nhạo.

+ Trong ngục không sợ viên quản ngục, nhận rượu thịt coi như điều hiển nhiên.

+ Tỏ rõ thái độ khinh miệt với viên quản ngục.

+ Khi hiểu sự tình đáp “ta nhất sinh không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối bao giờ” mà cảm động trước tấm lòng biệt nhỡn và cho chữ….

Qua những chi tiết khắc họa nhân vật Huấn Cao, cho thấy những phẩm chất cao đẹp:

+ Huấn Cao là người tài hoa, nghệ sĩ – tài viết chữ đẹp.

+ Huấn Cao là người có tự trọng, khí phách hiên ngang bất khuất.

+ Huấn Cao là người có thiên lương trong sáng, nhân cách cao đẹp.

Câu 5 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Chỉ ra các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”. Hãy phân tích ý nghĩa của cảnh tượng kì lạ đó.

Trả lời:

– Yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh “xưa nay chưa từng có”:

+ Hoàn cảnh cho chữ: tại trại giam, nơi ngục tù tăm tối, ẩm ướt.

+ Người cho chữ: tử tù, cổ đeo gông, tay đeo xiềng xích.

+ Người xin chữ: Viên quản ngục.

– Ý nghĩa: Thiên lương, tâm hồn trong sáng và cái thiện luôn tồn tại ở mọi nơi, dù là ngóc ngách tối tăm, bần hàn hay đen đúa nhất chỉ cần con người luôn có ý niệm hướng tới cái thiện thì cái ác sẽ bị vùi tắt không bao giờ nhen nhóm trong tâm hồn ta. “chúng ta không được chọn nơi mình sinh ra, nhưng chúng ta được chọn cách mình sống.”

Câu 6 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Theo bạn, tác giả đã gửi gắm những thông điệp gì qua câu chuyện xin chữ và cho chữ?

Trả lời:

– Thông điệp:

+ Cái đẹp có thể xuất phát và lan tỏa ở bất kì nơi nào dù là ngõ ngách tối tăm hôi hám, nhơ bẩn nhất nhưng cái đẹp không bao giờ có thể tồn tại song song cùng cái ác.

+ Con người chỉ có thể thưởng thức và cảm nhận được cái đẹp khi giữ được thiên lương trong sáng trong tâm hồn.

+ Cái đẹp là liều thuốc xoa dịu tâm hồn và cảm hóa cái ác.

Câu 7 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Nêu và nhận xét về một điểm chung mà bạn thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức Phán Sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ) và Huấn Cao (Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân).

Trả lời:

– Điểm chung:

+ Tính cách thẳng thắn, cương trực, yêu ghét rõ ràng, không run sợ nao núng trước cái ác.

– Nhận xét:

+ Nét tính cách của nhân vật Ngô Tử Văn và Huấn Cao là hình mẫu đặc trưng cho kiểu người anh hùng yêu nước.

+ Là tấm gương về đạo đức và trí tuệ, tài năng mà người đời noi theo.

* Kết nối đọc – viết 

Bài tập (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.

Đoạn văn tham khảo

Chữ người tử tù – một kiệt tác nghệ thuật của Nguyễn Tuân với thành công trong xây dựng hình tượng nhân vật qua các tình tiết và thủ pháp đối lập. Huấn Cao xuất hiện với hình mẫu của một bậc trí thức anh tài nhưng lại đeo gông vì phản nghịch, thái độ và thiện lương rạch ròi trước chế độ phong kiến thối nát và chốn ngục tù tanh hôi. Đặc biệt qua phân cảnh trước và sau khi Huấn Cao hiểu được tấm lòng biệt nhỡn của viên quản ngục. Bằng thủ pháp đối lập, Nguyễn Tuân đã đưa người đọc tới những xúc cảm thực của hai tầng lớp với mâu thuẫn đỉnh điểm trong tư tưởng và hoàn cảnh sống của mỗi người. Tiêu biểu chính là phân cảnh cho chữ, Nguyễn Tuân đã lật ngược tình thế, khi vị trí của các nhân vật trong tác phẩm hoàn toàn đảo lộn so với ban đầu. Lúc này, Huấn Cao ánh lên với vẻ đẹp đại diện cho chân thiện mỹ và giá trị của thiện lương. Đồng thời gửi gắm quan niệm của tác phẩm “Cái thiện, cái đẹp là trân quý và có khả năng cảm hóa mọi con người”.

Soạn bài Chữ người tử tù SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức- mẫu 3

*Trước khi đọc:

Câu hỏi (trang 20 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):- Tác phẩm viết về cuộc đời của người tử tù và tài viết chữ của người đó.

*Trong khi đọc

1. Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại

– Viên quản ngục nhận được phiến trát có ghi tên sáu tên tù án chém, trong đó có Huấn Cao – người được khen tài viết chữ rất nhanh và đẹp. Viên quản ngục bảo thầy thơ lại quét dọn lại cái buồng trong cùng để cầm giữ Huấn Cao. Quản ngục và thơ lại cảm thấy tiếc một người nhiều tài như Huấn Cao lại phải chết.

2. Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách nhân vật này.

Đặc điểm

Chi tiết / câu văn

Ngoại hình

Người ngồi đấy, đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu

Suy nghĩ

Những đường nhăn nheo của một bộ mặt tư lự bây giờ biến mất hẳn, chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ.

Lời nói

Có lẽ lão bát này cũng là một người khá đây. Có lẽ hắn cũng như mình. Chọn nhầm nghề mất rồi. Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc, biết trọng người tài, hẳn không phải kẻ xấu hay là vô tình. Ta muốn biệt đãi ông Huấn Cao, ta muốn cho ông ta đỡ cực trong những ngày cuối cùng còn lại, nhưng chỉ sợ tên bát phẩm thơ lại này đem cáo giác với quan trên thì khó mà ở yên. Để mai ta dò ý tứ hắn lần nữa xem sao rồi sẽ liệu”

Sở thích

Kính mến khí phách, biết trọng người tài

Môi trường sống

Trong hoàn cảnh đề lao, người ta sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc

Tính cách

Trong hoàn cảnh đề lao, người ta sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc, tính cách dịu dàng và lòng biết giá người, biết trọng người ngay của viên coi ngục này là một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ.3. Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần (1) có thể khiến bạn suy đoán như vậy.

– Viên Quản ngục sẽ đối xử tốt với Huấn Cao, dành cho Huấn Cao những biệt đãi riêng.

– Chi tiết:

+Yêu cầu thầy thơ lại dọn dẹp phòng giam cuối cùng

+Lời nói thể hiện ý muốn dò hỏi ý tứ thầy thơ lại để có thể biệt đãi Huấn Cao mà không bị phát giác

4. Hình dung hoàn cảnh của cuộc gặp gỡ giữa quản ngục và Huấn Cao

– Huấn Cao và Viên quản ngục gặp nhau trong ngục tù. Huấn Cao xuất hiện với tư thế hiên ngang, bất khuất, lạnh lùng. Viên quản ngục hiền lành, lòng kiêng nể cố giữ kín đáo mà đã rõ quá rồi.5. Huấn Cao đã tiếp nhận sự “biệt đãi” của quản ngục như thế nào?

– Huấn Cao vẫn thản nhiên nhận rượu thịt, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm. Tuy nhiên, khi quản ngục ngỏ ý muốn chu cấp thêm, Huấn Cao khẳng khái trả lời, mong muốn quản ngục không đặt chân vào đây.

6. Dự đoán xem Huấn Cao có bằng lòng cho chữ viên quản ngục không?

– Huấn Cao có bằng lòng cho chữ quản ngục.

7. Lưu ý các chi tiết được tác giả sử dụng để dựng cảnh cho chữ.

– Bối cảnh: thời gian, không gian.

– Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ.

Thời gian

Buổi đêm, trước ngày Huấn Cao bị đưa ra pháp trường

Không gian

Trong một buồng tối chật hẹp, ẩm ướt, tường đầy mạng nhện tổ rập, đất bừa bãi phân chuột phân gián

Con người

Người cho chữ

Người nhận chữ

Lời nói

Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy quản nên thay chốn ở đi….

Kẻ mê muội này xin bái lĩnh

Cử chỉ, Hành động

Đậm tô những nét chữ trên tấm lụa trắng tinh

Khúm múm cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ đặt trên phiến lụa.

Cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào.8. Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?

– Huấn Cao khuyên: quản ngục nên thay chốn ở, nên tìm về nhà quê mà ở, thoát cái nghề này rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ.

– Thái độ quản ngục: Cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào.

9. Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không.

– Nội dung câu chuyện giống với dự đoán: cuộc đời người tử tù và tài viết chữ của người đó.

* Sau khi đọc: Nội dung chính

Truyện ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân đã khắc hoạ thành công hình tượng Huấn Cao – một con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang, bất khuất. Qua đó, nhà văn thể hiện quan niệm về cái đẹp, khẳng định sự bất tử của cái đẹp và bộc lộ thầm kín tấm lòng yêu nước.

Soạn bài Chữ người tử tù | Hay nhất Soạn văn 10 Kết nối tri thức* Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc

Câu 1 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

– Cuộc gặp gỡ đầy éo le giữa Huấn Cao – một người tài hoa, khí phách, đấu tranh để lật đổ xã hội hiện hành và viên quan ngục – một người yêu cái đẹp nhưng lại đại diện cho cái xã hội mà người kia muốn lật đổ.

Câu 2 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

– Lời về nhân vật quản ngục là của Nguyễn Tuân. Nó giúp người đọc cảm thấy viên quan ngục có những đặc điểm khác với cách mà người ta tưởng tượng là một kẻ đại diện cho xã hội cầm quyền. Viên quản ngục là một người hiền lành, nhân hậu, biết yêu và thưởng thức cái đẹp, là một “thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ”.

Câu 3 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

– Sự kiện thầy thơ lại gặp Huấn Cao, kể rõ sự tình và nỗi lòng của quản ngục.

– Sau sự kiện ấy, Huấn Cao đã có cảm tình hơn với viên quản ngục và trân trọng tấm lòng biệt nhỡn liên tài của ông, đồng ý viết chữ tặng viên quản ngục.

Câu 4 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

– Những chi tiết tiêu biểu cho thấy tính cách nhân vật Huấn Cao

+ Huấn Cao lạnh lùng, chúc mũi gông nặng, khom mình thúc mạnh đầu thành gông xuống thềm đá tảng đánh thuỳnh một cái.+ Huấn Cao vẫn thản nhiên nhận rượu thịt, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm

+ Huấn Cao trả lời quản ngục: “Ta chỉ muốn một điều là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây”

+ Một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang dậm tô neys chữ trên tấm lụa trắng tinh căng phẳng trên mảnh ván.

+ Huấn Cao khuyên quản ngục: “Ở đây lẫn lộn. ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi….Thầy nên tìm về quê nhà mà ở đã, thầy hãy thoát khỏi cái nghề này đi đã rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ.”

– Đặc điểm tính cách: Huấn Cao là một con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang, bất khuất.

Câu 5 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

– Cảnh cho chữ là một cảnh tượng xưa nay chưa từng có bởi nó xuất hiện trong hoàn cảnh vô cùng đặc biệt:

+ Thời gian: Đêm khuya-Ngày cuối cùng trước khi Huấn Cao bị tử hình.

+ Không gian: Buồng giam chật hẹp, bẩn thỉu, ẩm ướt

Mùi thơm của nghiên mực >< mùi hôi hám, ấm mốc của căn buồng giam

→ Thời gian và không gian cho chữ xưa nay chưa từng có khi cái đẹp lại được sáng tạo giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn ; thiên lương cao cả lại toả sáng ở chính cái nơi mà bóng tối và cái ác đang ngự trị.

+ Sự đối lập về hoàn cảnh giữa 2 con người

Người cho chữ

Người nhận chữ

-Người cầm đầu chống lại triều đình-Mất tự do về thể xác nhưng tự do trong tâm hồn

-Cổ đeo gông, chân vướng xiềng đang tô đậm những nét chữ trên nền lụa trắng tinh

-Một viên chức trong bộ máy cai trị,đại diện của thế lực đen tối.

-Tự do về thể xác nhưng mất tự do trong tâm hồn

-Khúm núm,run run,kính cẩn,vái lạy

+ Tuy đối lập về hoàn cảnh nhưng họ lại là những con người đồng điệu về tính cách. Đó là sự đồng điệu giữa một con người tài hoa tạo ra cái đẹp và một người tiếp nhận,yêu và say mê cái đẹp. Trên bình diện xã hội,họ có thể đối lập nhau nhưng trên bình diện nghệ thuật, họ là tri kỉ, đều là những con người yêu và say mê cái đẹp.

=> Hoàn cảnh cho chữ độc lập cùng những tương đồng, đối lập trong con người đã tạo nên một cảnh cho chữ “xưa nay chưa từng có”.

Câu 6 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

+ Người ra chỉ có thể thưởng thức cái đẹp khi tâm hồn mình trong sáng.

+ Người thưởng thức chữ không chỉ thưởng thức bằng thị giác mà còn bằng cả tâm hồn.

+ Cái đẹp sẽ vươn lên và chiến thắng được cái ác.

Câu 7 (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

– Tử Văn và Huấn Cao đều là những con người mang trong mình một thái độ “ngông”. “Ngông” ở đây không phải “ngông ngênh” mà là thái độ hiên ngang, bất khuất, đầy bản lĩnh, không bao giờ đầu hàng trước cái xấu, cái ác, luôn đấu tranh bảo vệ chính nghĩa.

* Kết nối đọc – viết

Bài tập (trang 27 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.

Đoạn văn tham khảo:

Cảnh cho chữ trong truyện ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân được coi là một “cảnh tượng xưa nay chưa từng có”. Trước hết bởi hoàn cảnh diễn ra nó vô cùng đặc biệt: vào buổi đêm – trước khi Huấn Cao ra pháp trường đối mặt với cái chết. Huấn Cao đã viết chữ tặng viên quản ngục ngay trong ngục tù hôi hám, bẩn thỉu. Cái đẹp lại được sáng tạo giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn; thiên lương cao cả lại toả sáng ở chính cái nơi mà bóng tối và cái ác đang ngự trị. Huấn cao – một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiêng đang dậm tô những nét chữ tài hoa với một tư thế đĩnh đạc, hiên ngang. Viên quản ngục – người đại diện cho sự thống trị lại trong tư thế khúm núm, kính cẩn xin chữ. Tuy đối lập về hoàn cảnh nhưng họ lại bắt gặp sự đồng điệu giữa một con người tài hoa tạo ra cái đẹp và một người tiếp nhận, say mê cái đẹp. Qua đó, tác giả đã gửi gắm thông điệp: cái đẹp luôn toả sáng trong mọi hoàn cảnh, cái đẹp có sức cảm hoá và chiến thắng cái xấu, cái ác.

Soạn bài Chữ người tử tù SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức- mẫu 4

Trước khi đọc

Dựa vào nhan đề Chữ người tử tù, bạn thử suy đoán xem tác phẩm viết về câu chuyện gì?

Gợi ý: Tác phẩm viết về những dòng chữ cuối cùng của người tử tù.

Đọc – hiểu văn bản

Câu 1. Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại.

Viên quan coi ngục nhận được phiến trát của Sơn Hưng Tuyên đốc bộ đường liền hỏi thầy thơ lại về việc sắp được nhận sáu tên tù án chém. Trong đó có một người là Huấn Cao – người mà vùng tỉnh Sơn vẫn khen cái tài viết chữ rất nhanh và đẹp, không chỉ vậy còn có tài bẻ khóa vượt ngục.

Câu 2. Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách của nhân vật này.

– Ngoại hình: “Người ngồi đấy, đầu đã điểm hoa râm, râu đã ngả màu. Những đường nhăn nheo của một bộ mặt tư lự, bây giờ đã biến mất hẳn. Ở đấy, giờ chỉ còn là mặt nước ao xuân, bằng lặng, kín đáo và êm nhẹ…”

– Lời nói: “Này, thầy bát… đó không?”, “Không, tôi nghe… vượt ngục nữa không?”…

– Suy nghĩ: “Có lẽ lão bát này, cũng là một người khá đây… Ta muốn biệt đãi ông Huấn Cao, ta muốn cho ông đỡ cực trong những ngày còn lại…”

– Tính cách: “Tính cách dịu dàng và lòng biết giá người, biết trọng người ngay của viên quan coi ngục này là một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ…”

Câu 3. Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với nhân vật Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần 1 có thể khiến bạn suy đoán như vậy?

– Viên quản ngục sẽ đối xử biệt đãi với Huấn Cao, cũng như thể hiện sự tôn trọng, kính nể.

– Chi tiết: Suy nghĩ của viên quản ngục “Ta muốn biệt đãi ông Huấn Cao, ta muốn cho ông đỡ cực trong những ngày còn lại”.

Câu 4. Dựa vào hiểu biết của em về chốn lao tù và hoàn cảnh của các nhân vật trong truyện để đưa ra suy đoán về địa điểm mà họ sẽ gặp nhau.

Suy đoán: Một phòng trong nhà giam tối tăm, bẩn thỉu và chật hẹp.

Câu 5. Huấn Cao đã chấp nhận sự “biệt đãi” của viên quản ngục như thế nào?

Huấn Cao đã chấp nhận sự “biệt đãi” của viên quản ngục: C oi đó là chuyện thường tình, ông vẫn thản nhiên “ăn thịt, uống rượu như một việc vẫn làm trong hứng bình sinh”.

Câu 6. Dự đoán xem Huấn Cao có bằng lòng cho chữ viên quản ngục không?

Dự đoán: Huấn Cao sẽ cho chữ viên quản ngục.

Câu 7. Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?

– Lời khuyên của Huấn Cao: “Ở đây lẫn lộn. Ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi. Chỗ này không phải là nơi để treo một bức lụa trắng với những nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người…”.

– Quản ngục có thái độ: Cảm động, vái người tù một vái, chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào: “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh”.

Câu 8. Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không?

Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán lúc mới đọc nhan đề tác phẩm.

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hãy xác định tình huống truyện trong Chữ người tử tù.

Tình huống truyện của tác phẩm Chữ người tử tù: Cuộc gặp gỡ giữa viên quản ngục, nhưng có lòng say mê cái đẹp – người đại diện cho quyền lực với Huấn Cao – một kẻ từ tù,là người sáng tạo ra cái đẹp.

=> Tình huống góp phần thể hiện tính cách nhân vật và kịch tính của truyện. Nếu xét trên bình diện xã hội họ đối đầu nhau. Nhưng xét trên bình diện nghệ thuật thì họ lại là tri âm tri kỉ.

Câu 2. Lời kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1) là của ai? Lời kể ấy tác động đến cách nhìn của bạn về nhân vật này như thế nào?

  • Lời kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1) là của người kể chuyện (tác giả).
  • Qua lời kể, người đọc sẽ hiểu được nhân vật quản ngục một cách khách quan, chân thực hơn.

Câu 3. Sự kiện nào đã tạo nên bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?

– Ban đầu, trước sự biệt đãi của viên quản ngục, Huấn Cao t hản nhiên trước thái độ biệt đã của viên quản ngục, trả lời quản ngục trả lời: “Ngươi hỏi ta cần gì à? Ta chỉ muốn một điều. Là nhà ngươi đừng bước chân vào đây nữa”, chấp nhận mọi sự trả thù.

– Khi hiểu rõ viên quản ngục là người có thiên lương trong sáng, Huấn Cao đã đồng ý cho chữ.

– Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi: Họ đã trở thành tri âm, tri kỉ của nhau.

Câu 4. Nhân vật Huấn Cao được tác giả khắc họa qua những chi tiết tiêu biểu nào? Hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát đặc điểm tính cách của Huấn Cao.

– Tài năng hơn người:

  • Không chỉ có tài viết chữ “rất nhanh rất đẹp” mà còn có tài “bẻ khóa vượt ngục” – một con người văn võ toàn tài.
  • Người nghệ sĩ sáng tạo ra cái đẹp: cảnh cho chữ – một cảnh tượng xưa nay chưa từng có.

– Khí phách hiên ngang:

  • Tự do trong suy nghĩ, hành động: “dỡ cái gông nặng tám tạ xuống nền đá tảng đánh thuỳnh một cái”, thái độ “lãnh đạm” trước sự đe dọa của tên lính áp giải”.
  • Thái độ khinh bạc, coi thường quyền lực: Dưới mặt Huấn Cao, bọn lính coi ngục chỉ là là lũ tiểu nhân đang thị oai nên thời ơ, coi thường. Thản nhiên trước thái độ biệt đã của viên quản ngục, trả lời quản ngục trả lời: “Ngươi hỏi ta cần gì à? Ta chỉ muốn một điều. Là nhà ngươi đừng bước chân vào đây nữa”, chấp nhận mọi sự trả thù.

– Thiên lương trong sáng:

  • Coi thường của cải vật chất của Huấn Cao: “Ta nhất sinh không vì vàng bạc hay quyền quý mà ép mình phải viết chữ bao giờ”
  • Trân trọng thiên lương của người khác: “Nào ta có biết, người như thầy quản đây lại có sở nguyện cao đẹp như thế. Thiếu chút nữa ta đã phụ một tấm lòng trong thiên hạ”.
  • Người hướng thiện: “Ở đây lẫn lộn ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi…”.

=> Huấn Cao – một con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang bất khuất.

Câu 5. Chỉ ra các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”. Hãy phân tích ý nghĩa của cảnh tượng kì lạ đó.

– Các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có”:

  • Thông thường người ta chỉ sáng tác nghệ thuật ở nơi có không gian rộng rãi, trang nghiêm hay ít nhất là nơi sạch sẽ, đằng này cảnh cho chữ lại diễn ra nơi cái ác ngự trị.
  • Người nghệ sĩ làm ra tác phẩm nghệ thuật phải thật sự thoải mái về tâm lí, thể xác trong khi Huấn Cao phải đeo gông, xiềng xích và nhận án tử vào ngày hôm sau.
  • Người quản ngục là người có quyền bắt buộc kẻ tử tù nhưng ngược lại kẻ tử tù lại ở vị thế cao hơn có quyền cho hay không cho chữ.

– Ý nghĩa của cảnh tượng:

  • Ca ngợi tấm lòng thiên lương của hai nhân vật Huấn Cao và viên quản ngục.
  • Ca ngợi sự chiến thắng của cái đẹp dù ở nơi u ám nhất.
  • Khẳng định vẻ đẹp tâm hồn trong con người của Huấn Cao từ đó thể hiện quan niệm thẩm mĩ của Nguyễn Tuân.

Câu 6. Theo bạn, tác giả đã gửi gắm thông điệp gì qua câu chuyện xin chữ và cho chữ?

  • Cái đẹp có thể được tạo ra ở những nơi xấu xa nhất.
  • Cái đẹp có khả năng cảm hóa con người.
  • Cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau. Một nhân cách đẹp bao giờ cũng là sự thống nhất giữa cái tâm và cái tài.

Câu 7. Nhận xét về một điểm chung mà bạn nhận thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ) và Huấn Cao (Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân)

Họ đều là những người anh hùng dũng cảm, có thiên lương trong sáng: Tử Văn dám châm lửa đốt đền của tên tướng giặc trừ hại cho dân. Huấn Cao khởi nghĩa chống lại triều đình thối nát, suy tàn.

Kết nối đọc – viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.

Gợi ý:

Trong truyện ngắn Chữ người tử tù, nhà văn Nguyễn Tuân đã xây dựng một tình huống truyện độc đáo. Tác giả đã xây dựng một cuộc gặp gỡ giữa viên quản ngục – người đại diện cho quyền lực, nhưng có lòng say mê cái đẹp với Huấn Cao – một kẻ từ tù, người sáng tạo ra cái đẹp. Trước khi được giải đến kinh thành để hành hình, Huấn Cao bị đưa đến trại giam ở tỉnh Sơn. Viên quản ngục ở đây vốn nghe danh Huấn Cao là một người có tài viết chữ đẹp nên ngưỡng mộ từ lâu. Khi kẻ tử tù đến trại giam, viên quản ngục có ý đối xử biệt đãi, nhưng chỉ nhận được sự khinh bạc. Đến khi nhận ra được tấm lòng của viên quản ngục, Huấn Cao đã quyết định cho chữ. Cảnh cho chữ diễn ra trong phòng giam chật hẹp và tối tăm, nhưng những nét chữ “rồng bay phượng múa” lại thể hiện cái chí lớn của một con người. Sau khi cho chữ, Huấn Cao khuyên viên quản ngục thoát khỏi nơi nhà lao để giữ lấy “thiên lương trong sáng”. Viên quản ngục nghe xong lời khuyên của Huấn Cao cảm động, chắp tay vái lạy rồi nói: “Kẻ mê muội này xin lĩnh ý”. Ở đây, nếu xét trên bình diện xã hội, họ đối đầu nhau. Nhưng xét trên bình diện nghệ thuật thì họ lại là tri âm tri kỉ. Tình huống góp phần thể hiện tính cách nhân vật và kịch tính của truyện.

Kết luận

Hy vọng với các giải đáp trên thì mong là quý độc giả đã biết được cách ” Soạn bài Chữ người tử tù SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Kết nối tri thức ” chuẩn và chính xác nhất hiện nay. Các thông tin trên được admin cập nhật cũng như thu thập thông tin từ nhiều nguồn chuẩn xác, hy vọng các bạn sẽ thích và ủng hộ cho Chamhocbai.com.

Bài viết đã được cập nhật mới nhất vào 11/2024!