Admin Chăm Học Bài hôm nay sẽ hướng dẫn các bạn cách “phân tích câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” ” chuẩn nhất 10/2024.
DÀN BÀI
1. Mở bài
– Trong cuộc đời của mỗi con người, thất bại hoặc thành công là chuyện thường tình.
– Thất bại trong tình yêu thường để lại dấu ấn khó phai mờ;
– Cầm vàng mà lội qua sông, Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng.
2. Thân bài
a. Giải thích ý nghĩa câu ca dao (nghĩa hàm ẩn)
– Cầm vàng: trong tay hoặc trong tầm tay có một cái gì đó rất giá trị về mặt vật chất hoặc tinh thần.
– Lội qua sông: vượt qua những vất vả, gian nan, thử thách.
– Vàng rơi: cái quý giá ấy vì một nguyên nhân nào đó mà không còn nữa. Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng: người bị mất chẳng tiếc vàng mà tiếc công cầm vàng. Tiếc công lao bỏ ra giữ gìn báu vật bấy lâu nay (vật quý mất cũng tiếc nhưng tiếc công sức bỏ ra hơn).
Có thể hiểu câu ca dao là tâm trạng xót xa, buồn bã của người rơi vào bi kịch tình yêu (do bị quá nhiều nguyên nhân khách quan chi phối dẫn đến đổ vỡ…).
b. Bình luận
Từ lĩnh vực tình yêu, ý nghĩa câu ca dao mở rộng sang các lĩnh vực khác của đời sống xã hội: lí tưởng, ước mơ, sự nghiệp… Đeo đuổi một mục đích tốt đẹp phải tốn rất nhiều công sức. Nếu chưa hoặc không thành công, chớ vội nản lòng. Hãy coi đó là những bài học có ích trên đường đời.
3. Kết bài
Mỗi lần vấp ngã, thất bại là một dịp để chúng ta rèn luyện và trưởng thành. Điều quan trọng là ý chí, nghị lực của con người trong cuộc sống.
Thành công và thất bại là chuyện thường tình trong đời. Không ít khi chúng ta đầu tư rất nhiều công sức, tình cảm vào một việc gì đó và tưởng chừng thành công nằm trong tầm tay nhưng rốt cuộc, kết quả hoàn toàn trái ngược. Trước thất bại, ai chẳng buồn, chẳng tiếc? Đây là một trường hợp:
“Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng”.
Vàng ở đây chỉ chung những thứ quý giá: quý như vàng, đắt như vàng… Cầm vàng là có trong tay một cái gì đó rất có giá trị. Lội qua sông là vượt qua khó khăn, trở ngại. Còn vàng rơi, vật quý mất cũng không tiếc mà chỉ tiếc công giữ gìn nó thôi.
Hiểu như vậy chỉ là hiểu trên bề mặt ngôn từ – nghĩa tường minh chứ chưa hiểu được nghĩa hàm ẩn của nó. Vậy, vật quý giá kia là gì? Một hiện thực tuyệt vời? Một ước mơ huy hoàng? Hay một thứ gì khác? Lời ẩn dụ ngắn gọn quả không dễ hiểu. Cụm từ “tiếc công” may ra có thể là một gợi ý.
“Tiếc công” có mặt trong nhiều câu ca dao như một môtíp: Tiếc công anh đắp đập ke bờ, Để ai quảy đó mang lờ đến đơm; Tiếc công anh gánh gạch xây thành, Trồng cây nên trái để dành ai ăn; Tiếc công anh đi xuống đi lên, Mòn đàng chết cỏ chẳng nên cang thường…
Trong bài ca dao này, ta chưa thấy vàng hay thấy vật quý cụ thể là gì nhưng ý ám chỉ tình yêu thì thấy rõ. Công cầm vàng không thấy nhưng thấy công phu bỏ ra theo đuổi, nhen nhúm, bồi đắp cho một mối tình. Còn vàng không phải chỉ rơi mà biến mất dạng, mất tăm, hoặc tình chẳng bén mà lại tan vỡ phũ phàng.
Vậy sự thất bại ở câu ca dao này trước hết là sự thất bại về tình yêu. Giọng điệu câu ca có gì như bẽ bàng, chua chát. Có thể hình dung sự tình như thế này chăng:
Từ chỗ hiểu nhau, yêu nhau đến chỗ hẹn ước, thề nguyền gắn bó trăm năm. Tình yêu ấy không phải tự nhiên mà có. Nó ắt phải trải qua ngọt bùi, đắng cay, thử thách. Vì thế, nó quý giá hơn mọi thứ trên đời. Những tưởng hạnh phúc đã gần kề, ai ngờ sóng gió dẫn tới ly tan, nước mây đôi ngả. Người yêu rời bỏ anh, hoặc anh không giữ được người yêu. Sóng gió ấy quá lớn, không thể vượt qua nên người trong cuộc chỉ còn biết ngậm ngùi, than thở. Mình than với mình rồi lặng đi trong niềm xót đau, chua chát.
Nhưng thực tế ở đời cho thấy: Thất vọng trong tình yêu không chỉ có một lối thoát duy nhất là chết mòn vì tương tư. Vết thương trên da thịt dần dần sẽ lành; vết thương trong lòng cũng vậy. Có đau khổ một thời gian nhưng theo ngày tháng, nỗi khổ ấy sẽ nguôi dần. Người ta sẽ tỉnh ra và nghĩ lại.
Kẻ kia tình đã nhạt chăng? Mắt họ đã bị cuốn hút vào chỗ giàu sang chăng? Hay là chung quanh dèm pha? Gia đình ngăn trở?… Mình biết thân phận mình. Thế thì thôi! Nói như các anh con trai khác, ở câu ca dao trên kia, họ chẳng sá gì đến việc kẻ khác đến đơm cá, đến ăn trái, mà họ chỉ tiếc công mình đắp đập be bờ, gánh gạch xây thành, trồng cây… Còn mình, tình yêu đã mất, vàng đã rơi, công lênh cũng chẳng ít, nhưng tiếc làm chi! Chỉ tiếc công bỏ ra bấy lâu xây đắp mối tình vàng ngọc kia mà thôi. Bởi tình này mất còn tìm tình khác được, chứ công lao bỏ đã bỏ ra, thời gian đã mất đi làm sao tìm lại được? Tiếc công cầm vàng là vậy.
Từ lĩnh vực tình yêu, ta có thể mở rộng, nâng cao ý nghĩa của câu ca dao trên sang lĩnh vực khác. Không phải chỉ là tình yêu mà có thể là một ước mơ tốt đẹp: đỗ đạt cao, tài năng lớn, làm giàu nhanh… Đeo đuổi một ước mơ như thế phải tốn bao công sức, tiền bạc, thời gian. Nhưng cuối cùng mơ ước chẳng được, chỉ tiếc cho công lao đã bỏ ra.
Mỗi lần vấp ngã, mỗi lần thất bại đều để lại cho chúng ta những bài học sâu sắc và con người ta lớn lên rất nhiều sau những thử thách. Vấn đề quan trọng là thắng không kiêu, bại không nản, mỗi người có đủ nghị lực, can đảm, lí trí sáng suốt để tìm cho mình những chất vàng ròng tinh túy của đời sống tâm hồn hay không.
Bài ca dao là một lời khuyên thiết thực về chuyện theo đuổi những mơ ước đẹp đẽ ở đời.
Bài mẫu số 1: Phân tích câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” hay nhất
Mỗi lần vấp ngã, mỗi lần thất bại đều để lại cho chúng ta những bài học sâu sắc và con người ta lớn lên rất nhiều sau những thử thách, vấn đề quan trọng là thắng không kiêu, bại không nản, mỗi người có đủ nghị lực, can đảm, lí trí sáng suốt để tìm cho mình những chất vàng ròng tinh túy của đời sống tâm hồn hay không.
Trong cuộc sống, không ít lần chúng ta gặp thất bại, cũng có khi chúng ta đầu tư rất nhiều công sức, tình cảm vào một việc gì đó và tưởng chừng thành công nằm trong tầm tay nhưng rốt cuộc, kết quả hoàn toàn trái ngược. Rơi vào hoàn cảnh như thế, có lẽ ai cũng buồn cũng tiếc. Người xưa cũng đã thấy được điều này:
“Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng”.
Vàng ở đây chỉ chung những thứ quý giá: quý như vàng, đắt như vàng… Cầm vàng là có trong tay một cái gì đó rất có giá trị. Lội qua sông là vượt qua khó khăn, trở ngại. Còn vàng rơi, vật quý mất cũng không tiếc mà chỉ tiếc công giữ gìn nó thôi.
Hiểu như vậy chỉ là hiểu trên bề mặt ngôn từ – nghĩa tường minh chứ chưa hiểu được nghĩa hàm ẩn của nó. Vậy, vật quý kia là gì? Một hiện thực tuyệt vời? Một ước mơ huy hoàng? Hay một thứ gì khác? Lời ẩn dụ ngắn gọn quá không dễ hiểu. Cụm từ “tiếc công” may ra có thể là một gợi ý.
“Tiếc công” có mặt trong nhiều câu ca dao như một mô-típ: Tiếc công anh đắp đập be bờ, Để ai quảy đó mang lờ đến đơm; Tiếc công anh gánh gạch xây thành, Trồng cây nên trái để dành ai ăn; Tiếc công anh đi xuống đi lên, Mòn đằng chết cỏ chẳng nên cang thường…
Trong bài ca dao này, ta chưa thấy vàng hay thấy vật qúy cụ thể là gì nhưng ý ám chỉ tình yêu thì thấy rõ. Công cầm vàng không thấy nhưng thấy công phu bỏ ra theo đuổi, nhen nhúm, bồi đắp cho một mối tình. Còn vàng không phải chỉ rơi mà biến mất dạng, mất tăm, hoặc tình chẳng bén mà lại tan vỡ phũ phàng.
Vậy sự thất bại ở câu ca dao này trước hết là sự thất bại về tình yêu. Giọng điệu câu ca có gì như bẽ bàng, chua chát. Có thể hình dung sự tình như thế này chăng: Từ chỗ hiểu nhau, yêu nhau đến chỗ hẹn ước, thề nguyền gắn bó trăm năm. Tình yêu ấy không phải tự nhiên mà có. Nó ắt phải trải qua ngọt bùi, đắng cay, thử thách. Vì thế, nó quý giá hơn mọi thứ trên đời. Những tưởng hạnh phúc đã gần kề, ai ngờ sóng gió dẫn tới ly tan, nước mây đôi ngả. Người yêu rời bỏ anh, hoặc anh không giữ được người yêu. Sóng gió ấy quá lớn không thể vượt qua nên người trong cuộc chỉ còn biết ngậm ngùi, than thở. Mình than với mình rồi lặng đi trong niềm xót đau, chua chát.
Nhưng thực tế ở đời cho thấy: thất vọng trong tình yêu không chỉ có một lối thoát duy nhất là chết mòn vì tương tư, vết thương trên da thịt dần dần sẽ lành: vết thương trong lòng cũng vậy. Có đau khổ một thời gian nhưng theo ngày tháng, nỗi khổ ấy sẽ nguôi dần. Người ta sẽ tỉnh ra và nghĩ lại.
Kẻ kia tình đã nhạt chăng? Mắt họ đã bị cuốn hút vào chỗ giàu sang chàng? Hay là chung quanh dèm pha? Gia đình ngăn trở?… Mình biết thân phận mình. Thế thì thôi!
Nói như các anh con trai khác, ở câu ca dao trên kia, họ chẳng sá gì đến việc kẻ khác đến đơm cá, đến ăn trái, mà họ chỉ tiếc công mình đắp đập be bờ, gánh gạch xây thành, trồng cây… Còn mình, tình yêu đã mất, vàng đã rơi, công lênh cũng chẳng ít, nhưng tiếc làm chi! Chỉ tiếc công bỏ ra bấy lâu xây đắp mối tình vàng ngọc kia mà thôi. Bởi tình này mất còn tìm tình khác được, chứ công lao đã bỏ ra, thời gian đã mất đi làm sao tìm lại được? Tiếc công cầm vàng là vậy.
Từ lĩnh vực tình yêu, ta có thể mở rộng, nâng cao ý nghĩa của câu ca dao trên sang lĩnh vực khác. Không phải chỉ là tình yêu mà có thể là một ưởc mơ tốt đẹp: đỗ đạt cao, tài năng lớn, làm giàu nhanh… Đeo đuổi một ước mơ như thế phải tốn bao công sức, tiền bạc, thời gian. Nhưng cuối cùng mơ ước chẳng được, chỉ tiếc cho công lao đã bỏ ra.
Mỗi lần vấp ngã, mỗi lần thất bại đều để lại cho chúng ta những bài học sâu sắc và con người ta lớn lên rất nhiều sau những thử thách, vấn đề quan trọng là thắng không kiêu, bại không nản, mỗi người có đủ nghị lực, can đảm, lí trí sáng suốt để tìm cho mình những chất vàng ròng tinh túy của đời sống tâm hồn hay không. Bài ca dao là một lời khuyên thiết thực về chuyện theo đuổi những mơ ước đẹp đẽ ở đời.
Bài mẫu số 2: Phân tích câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” hay nhất
Có những câu ca dao đa nghĩa, gợi ra nhiều cách hiểu khác nhau. Một trong những câu ca dao đó là câu:
“Cầm vàng mà lội sang sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng”.
“Vàng” là vật quý báu “Cầm vàng” có thể hiểu là giữ gìn một vật quý báu. “Lội sang sông”, hiểu theo nghĩa đen là dùng đôi chân mình để lội sang phía bên kia bờ sông mà không dùng thuyền hay đò; hiểu theo nghĩa bóng là phải trải qua những khó khăn trở ngại, tốn nhiều thời gian, công sức. “Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng”, hiểu nghĩa của câu trong chỉnh thể của nó ta sẽ có một ý nghĩa khái quát nhất: mất mát vật quý báu cũng không tiếc bằng công sức mình, thời gian mình đã bỏ ra để giữ gìn vật đó. Ở câu này ta không nên hiểu máy móc “vàng rơi không tiếc” là vật quý mất đi cũng không tiếc, bởi trong thực tế thì không ai không tiếc “vàng rơi” cả. “Vàng rơi không tiếc” chỉ là một cách nói quá nghệ thuật để nhấn mạnh hơn tới mệnh đề sau: “Tiếc công cầm vàng”.
Tại sao mất vật quý giá lại không tiếc bằng công sức thời gian mình đã bỏ ra để giữ gìn vật đó? Liệu nó có đúng với thực tế không? Ta lại liên tưởng tới câu tục ngữ “Của một đồng công một nén”. Thì ra dân gian đã coi trọng công sức làm ra của cải, công sức giữ gìn của cải hơn là giá trị vật chất của của cải đó. Hơn nữa của cải mất có thể làm lại được, cái mất đi không tìm lại được là thời gian và công sức đã giữ gìn của cải đó.
Có thể hiểu câu ca dao còn một lớp nghĩa nữa, lớp nghĩa nói về tình yêu. Một người con trai đến với một người con gái. Họ đã vượt qua bao trở ngại, khó khăn, đã tốn bao thời gian và công sức để nuôi dưỡng tình yêu. Họ chờ đợi, hi vọng và tin tưởng vào tình yêu. Nhưng cuối cùng họ không lấy được nhau do một nguyên nhân chủ quan hay khách quan nào đó. Căn cứ vào lớp nghĩa thứ nhất, ta có thể hiểu như thế này chăng: mất tình yêu cũng rất tiếc, nhưng tiếc hơn cả là tiếc thời gian, công sức mình đã nuôi dưỡng, chờ đợi và hi vọng vào tình yêu. Điều này liệu có đúng với thực tế không?
Một câu ca dao khác cũng có thể đúng với trường hợp này:
“Tưởng giếng sâu em nối sợi gầu dài.
Ai ngờ giếng cạn em tiếc hoài sợi dây”
Nghĩa là tiếc công mình, tiếc niềm tin mình đã đặt vào một ai đó, ai ngờ người đó không xứng đáng với niềm tin mình, với tình yêu của mình. Người đó mình không tiếc, mà tiếc cho công sức mình, thời gian mình đã chờ đợi, tin tưởng.
Nếu cách hiểu lớp nghĩa thứ hai này là hợp lý thì câu ca dao “cầm vàng”… này là một triết lí sâu sắc về tình yêu: Trong tình yêu, nếu không yêu nhau nữa hay vì một cớ gì đấy mà không lấy được nhau thì cũng đừng nên lấy làm tiếc (có thể tìm một tình yêu khác), cái đáng tiếc là mất đi niềm tin, mất đi thời gian quý báu tức là mất đi một phần của cuộc đời mình. Phải chăng đằng sau triết lí này còn hàm chứa nỗi thương thân sâu lắng?
Bài mẫu số 3: Phân tích câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” hay nhất
Trong cuộc sống con người nhiều khi chúng ta sẽ gặp thất bại, có nhiều việc chúng ta đầu tư mất nhiều công sự nhưng lại không mang lại kết quả như mong đợi, khiến chúng ta vô cùng thất vọng, chán nản.
Trong cuộc sống có những việc tưởng chừng như thành công chắc chắn nhưng rồi kết cục lại xôi hỏng bỏng không chẳng đâu vào đâu, khiến chúng ta nhiều phen nhụt chí. Đúng như câu tục ngữ xưa đã viết như thế này:
Cầm vàng mà lội qua sông
Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng.
Vàng là một loại khoáng sản vô cùng quý hiếm, đắt đỏ. Nó mang lại nhiều giá trị về kinh tế cho con người, đồng thời cũng là phương tiện để trao đổi mua bán mọi thứ hàng hóa, yếu phẩm trong cuộc sống.
Chính vì thế khi nói tới một vật gì quý hiếm, quan trọng người ta thường so sánh quý như vàng, để biểu thị sự quan trọng, quý giá của vật đó.
Vàng trong câu nói này còn có ý nghĩa hàm ý, ẩn nghĩa nó chỉ sự quý giá của một vật, một sự việc nó đó. Nó có thể là ước mơ, khát khao mà con người ta muốn đạt được, con người mong muốn đạt tới đỉnh vinh quang, một giấc mơ huy hoàng nào đó.
Mọi việc tưởng chừng như sắp thành công tới nơi, mọi sự như đang hiện ra trước mắt nhưng bỗng chốc lại tan biến như bóng mây, khiến cho con người tiếc nuối ngơ ngẩn.
Từ “tiếc công” thể hiện công sức bỏ ra của con người. Những ngày tháng cố gắng, ước mơ, vun vén cho con đường mình đi nhưng rồi chẳng có gì trong tay, mọi thứ lại trở về điểm ban đầu xuất phát. Khiến cho người ta tiếc những công sức mình nỗ lực phấn đấu.
Ngoài ra, câu ca dao này còn thể hiện sự thất bại trong tình yêu. Trong giọng điệu có ẩn chứa sự bẽ bàng, cay đắng, chua xót của người bị phụ tình. Người con trai đã vun vén chăm sóc cho mối quan hệ này nhiều năm.
Bỏ nhiều công sức ra cho một tình yêu mà mình trân trọng, từ chỗ ước hẹn thề nguyền gắn kết trăm năm nhưng không may tới phút cuối người yêu lại đi lấy chồng. Khiến cho người con trai đau đớn, tiếc những tháng ngày mình gắn bó, cố gắng vun đắp cho mối tình của hai người.
Nó thể hiện những ngày tháng cay đắng, ngọt bùi, có gian nan thử thách. Nên tình cảm đó vô cùng quý giá quý giá như vàng vậy. Người con trai những tưởng tháng ngày hạnh phúc sắp tới.
Đôi lứa về chung một nhà cùng nhau xây dựng tổ ấm uyên ương, cùng nhau chia ngọt sẻ bùi nhưng tới phút cuối cùng chàng trai mới phát hiện ra là người con gái đó đã thay đổi. Đã có tình cảm với người con trai khác và họ kết hôn bỏ lại chàng trai bẽ bàng, chua xót tiếc nuối công sức mình vun vén cho mối quan hệ này.
Tiếc nuối ngày tháng yêu thương chung tình của mình. Sự cay đắng, bẽ bàng này quá lớn khiến cho người trong cuộc phải ngậm ngùi thốt lên những tiếng than thở não lòng.
Nếu mở rộng sang lĩnh vực khác thì ta sẽ thấy câu ca dao có thể là ước mơ đỗ đạt, thành danh của người con trai hiếu học, muốn được ngày vinh quy bái tổ, cho bõ công đèn sách bao ngày.
Ước mơ trở thành quan lớn, lều võng vinh quy tưởng như sắp thành tới nơi rồi thì bỗng dưng tan thành mây khói, khiến cho công lao bao năm đèn sách thức khuya dậy sớm của chàng trai trở thành vô ích. Khiến cho người con trai cảm thấy tiếc công mình đã khổ luyện mơ thành nghiệp lớn bấy lâu nay.
Cuộc sống con người ai cũng có lúc gặp thất bại, cay đắng, ai cũng có thể khó khăn bất ngờ ập tới nhưng những con người kiên cường, bền gan quyết chí sẽ tiến tới thành công. Những sự thật bại kia sẽ là bài học quý giá giúp con người trưởng thành hơn mà thôi.
Bài mẫu số 4: Phân tích câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” hay nhất
Văn học dân gian luôn là niềm tự hào của dân tộc Việt Nam, những sử thi hùng tráng, những truyền thuyết gợi lại những chiến công lịch sử xưa hay những câu chuyện cổ tích bình dị và thấm đẫm những tư tưởng lớn lao đi vào lòng bảo thế hệ Việt. Và đâu đó, ta vẫn không thể quên được những lời ca dao đầy yêu thương chan chứa những kinh nghiệm quý báu mà cha ông để lại, đôi khi đó là những lời thủ thỉ tâm tình mà mang giá trị sâu sắc:
“Cầm vàng mà lội qua sông
Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng”
Vàng vốn là thứ quý giá mà bao người muốn có, nó mang giá trị vô cùng lớn. Đặc biệt, với những người nông dân xưa, vàng rất quý báu, không phải ai cũng có được. “Lội qua sông” đó là hành động của con người, vượt qua những ghềnh thác để tới bờ bên kia, ẩn dụ cho những gian nan vất vả mà còn người phải vượt qua, dù khó khăn trở ngại vẫn mong có thể giữ gìn được điều quý giá mà mình trân trọng. “Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” thể hiện nỗi lòng của con người, những tưởng qua bao gian nan sẽ giữ trọn vẹn thức vàng quý giá lại không làm được, tiếc vàng thì ít mà tiếc báo công sức đã bỏ ra thì nhiều. Ở đây, tác giả sử dụng lối nói quá “vàng rơi không tiếc” bởi với mỗi người vật báu mất đi ai chắc hẳn cũng sẽ rất tiếc nuối, song tác giả dùng nghệ thuật này nhằm nhấn mạnh và đề cao công sức của con người, trân trọng những gian lao mà họ đã bỏ ra hơn là những thứ vật chất phù phiếm. Câu ca dao thoáng qua tưởng chừng như đơn giản mà nó ý vị vô cùng.
Trong cuộc sống, chắc hẳn chúng ta không ít lần gặp thất bại. Mỗi người đều có cho mình những ước mơ, những hoài bão riêng, những mục đích sống, ai cũng phải cố gắng và nỗ lực hết mình để đạt được những điều mà mình trông mong. Nhưng có đôi khi, dù ta đã cố gắng thật nhiều, đã bỏ ra bao công sức và dồn hết tâm trí vào nó thì vẫn chưa thể thành công. Điều đó khiến cho bản thân rất tiếc những công sức mà mình đã bỏ ra, những thời gian mà mình đã dành cho nó. Thực tế, ta vẫn thấy rất nhiều những trường hợp như thế. Đồng ruộng, nơi những người nông dân chân lấm tay bùn, bắn mặt cho đất, bán lưng cho trời, tới vụ mùa những bông lúa nặng trĩu hạt đền đáp bao công lao của họ, vậy mà một cơn bão mới, nhấn chìm vào đồng ruộng, nhà cửa. Họ một lần nữa phải thở dài thương tâm, những tưởng có vụ mùa bội thu mà thiên tai nhẫn tâm cướp phá. Bao vất vả bỏ ra chẳng nhận được gì, thật xót xa biết bao. Hãy như cậu sinh viên nghèo vừa học vừa làm thêm mong kiếm tiền đóng học phí, là những ngày sáng sớm trên giảng đường, chiều về chạy bàn trong một quán nhậu nhỏ, cuối tháng những tưởng nhận trọn vẹn lương thì bị chủ trừ ngược, trừ xuôi còn lại vài trăm ngàn ít ỏi, đắng cay, nghẹn ngào không nói thành lời vẫn tự an ủi bản thân phải cố gắng. Đó còn là câu chuyện về chú Grap Food chạy giữa cái nắng gay gắt của mùa hè mong thức ăn cho khách hàng mong kiếm đồng thêm thu nhập cho con ăn học thì bị vị khách “bom” hàng chẳng chút phân vân, có những người nỡ nhẫn tâm như vậy, chẳng bao giờ trân quý công sức và thời gian của người khác. Nhìn áo ướt đẫm mồ hôi cùng nụ cười gượng gạo trên khuôn mặt đen sạm của chú lại thấy thương vô bờ, chắc hẳn chú phải buồn biết bao bởi công sức của mình bỏ ra chỉ nhận lại một lời từ chối của người khách chỉ với lý do “bận”. Công việc gì cũng vậy, bất kể là một nhà lãnh đạo, nhà khoa học ,một tiến sĩ hay một chú công nhân, một cô lao công bình thường đều đáng được trân quý công sức lao động. Vật chất mất đi có thể mua lại nhưng thời gian, sức khoẻ và niềm tin mất đi thì không bao giờ lấy lại được. Vì vậy bài ca dao như một lời nhắc nhở của cha ông về sự trân trọng công sức của chính mình và của người khác. Đồng thời là lời khuyên nhủ chân thành về việc phấn đấu và nỗ lực với những ước mơ đẹp đẽ, những chân trời lớn của khát vọng tương lai, hãy cứ bước tiếp chặng đường phía trước, gian nan, thử thách tôi luyện con người mạnh mẽ, bản lĩnh và kiên cường hơn. Giữ cho mình chất vàng mười quý giá trong tâm hồn để ngày càng hoàn thiện và tốt đẹp hơn.
Ngoài ra, xét ở một khía cạnh khác, bài ca dao như lời của một nhân vật trữ tình khi chuyện tình yêu không trọn vẹn. Có lẽ cả hai đã cùng trải qua bao khó khăn, những đắng cay, ngọt bùi của tình yêu, những tưởng rồi hạnh phúc sẽ đơm hoa, trái ngọt cuối cùng lại tan vỡ. Vì một lý do nào đó mà người phụ bạc, trái tim kẻ bị phụ tình tan vỡ, đau đớn. Lời cả cao như mang sự bẽ bàng, chua chát, tình yêu thật quý giá và thiêng liêng biết bao, vậy mà chẳng thể giữ được người mình thương đành ngậm ngùi chấp nhận. Bao nhiêu thời gian hò hẹn, bao lời ước nguyện tâm tình, bao hứa hẹn trăm năm cuối cùng duyên đôi ngả, cuộc tình như gió thoảng mây trôi, thật tiếc biết bao công sức xây đắp mối tình ấy, giờ nhận lại chỉ là điều phũ phàng, sao mà không đau cho được?
“Bấy lâu nay anh đắp áo thả cả
Bây giờ cá lớn có kẻ đến câu
Anh không trách cái người câu cá đó
Mà chỉ gian con cá đã cắn câu”
Ca dao dân ca xưa thật ý nhị, sâu sắc. Chắc phải buông những lời trách mắng, giận hờn mà qua sự nhẹ nhàng trong từng câu chữ vẫn thấy được cả một nỗi lòng sâu thẳm phía sau. Thật yêu biết bao nhiêu những hồn thơ dân ca Việt mang nét dung dị, hồn hậu mà thiết tha chẳng gì có thể thay thế được.
Bài mẫu số 5: Phân tích câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” hay nhất
Những lúc lắng lòng đối diện với mình, tôi thấy yêu lời tâm tư kia đến lạ. Mà nào phải là kia, mà chính là mình:
Cầm vàng mà lội xuống sông
Vàng thời không tiếc, tiếc công cầm vàng.
Lời ca đúng phẩm chất ca dao, tải nặng một cái tình, thăm thẳm. Như mở một nẻo chạy hút về phía cõi mình, cuối con đường hun hút ấy là vườn địa đàng đã vắng cõi trần, đã xanh cõi tâm.
Nhà thơ bình dân nào đã lặng vào vô danh, lặng luôn cả cái sự, để qua một nhọc nhằn mất mát chỉ còn lại bền bỉ nhất một ánh nhìn, một chép miệng thở dài, một suy tư.
Thử hình dung, thử nỗ lực ráp nối, giả dĩ cũng thỏa được cái mạch lạc của một sự đời.
Có mở đầu là một hành động: Lội
Có sự kiện diễn biến: Đánh rơi cái gì quý giá.
Có kết thúc: Nỗi niềm tiếc nuối.
Song cái mạch lạc đã lặng đi ở đúng cái chỗ cần lặng nhất. Mấy cái diễn biến luộm thuộm bờm xờm vốn thường thấy ở cái đời nhiều sự thì tiếc nuối gì mà giữ, mà nên cắt bỏ cho nhẹ cái người, cho thanh thản lời ca.
Cắt bỏ khẳng khái. Mà thái độ cũng khẳng khái: Vàng thời không tiếc. Dừng ở đây, lời ca có phẩm chất của một triết lý.
Từ khi linh hồn kết cuộc chung thân với cái chữ người thì đã bỏ hai chân mà lội cõi nhân gian, cái tài, cái tình, cái danh cứ bắt con người ta phải lội. Lộ trình đời người ấy lắm lúc lại cứ phải đánh rơi.
Khi mệt mỏi mà rơi.
Khi bỏ cuộc mà rơi.
Khi yếu tài kém thế mà rơi.
Khi dập giàn giăng bẫy mà hỏng.
Mà mỗi cuộc đánh rơi là mỗi một trận bão lòng!
Lúc ấy giá mà học được thái độ chấp nhận mà nhủ mình: Không tiếc.
Giá mà được làm thằng say một đời trong truyện của Nam Cao để mà khẳng khái: “ Chết cả đi rồi có ai gọi là cụ lớn mả”. Giá mà nuốt trôi được, tiêu hóa được cái lời của một học giả: “ Không ai ăn một ngày quá ba bữa và ngủ một đêm trên hai cái giường”. Chấp nhận được thế đời nhẹ lắm, thanh thản lắm. Mà cũng chẳng còn cái vị cái mùi gì nữa.
Vậy thì cứ buông đi phần xác, cứ giữ lại phần hồn: Tiếc công cầm vàng. Là tiếc cái vun đắp, tiếc cái hoài bão, tiếc cái thâm tình. Cũng tại cõi đời vốn không nhẹ như nhiều nhà tư tưởng nghĩ. Có cái qua đi rồi mà cứ níu lại phía sau. Có cái đi dùng dằng chẳng đặng. Nhất là những gì vốn thuộc về tâm hồn, thuộc về con tim. Dòng xoáy nào cuốn trôi một bàn tay tình bạn. Con sóng nào đánh bạt một tình yêu.
Ừ thì cho đến cái thân này còn có khi chẳng còn giữ nổi, hơi đâu mà tiếc cái vật vong thân, ai lại triết lí cuồng ngạo thế bao giờ. Lại cứ phải sụp xuống, chới với một bàn tay: Tiếc công cầm vàng.
Như người dân quê tôi những năm lửa đạn, cả quê di tản, từ khu định cư nhìn về chốn cũ chỉ thấy mờ mờ mịt mịt, thay cho những cánh cò chớp trắng là những cánh tàu bay với những chớp trắng là những cánh tàu bay với những chớp lửa đạn nhì nhằng, người dân thương hàng cau sau hè, cây thị trước ngõ, cánh đồng vụ tháng ba oằn oại ngoài đồng mà ngơ ngẩn vào ra. Thương là thương cái giọt mồ hôi còn nằm lại. Vàng thời không tiếc, tiếc công cầm vàng.
Như cái bận sau ngày giải phóng, tháng mười hai năm bảy lăm, ba tôi tổ chức lễ mừng Chúa giáng sinh tại gia, chính quyền bắt phạt vì tổ chức hội kín mà không xin phép, tội nghiệp mấy chú du kích vốn là học trò cũ, nhìn ba dẫy cỏ trước sân ủy ban như đứa học trò dốt bị kỷ luật mà không dám một tiếng chào thầy. Bà chép miệng: Vàng thời không tiếc, tiếc công cầm vàng.
Tôi thương lời ca tình nghĩa ấy, không màu mè câu chữ mà nặng oằn gan ruột. Tôi cũng đồ chừng rằng để có được lời ca vừa khẳng khái vừa rất đỗi ân tình đó thì cái ý tưởng ban đầu cũng đã trôi nổi qua bao nhiêu cuộc riêng tư, rồi cứ như một thứ vàng luyện qua bao lửa đời để chắc tuổi mười đến thế. Rồi cũng tự nhủ mình đâu phải lúc nào cũng lạnh băng ráo hoảnh mới là bản lĩnh, thôi thì cứ yên tâm mà bận bịu một chút tình. Dòng sông cuộc đời chảy dọc, có mất mát mới là đời. Đừng có té sấp té ngửa vì thiệt hơn mới là bản lĩnh. Và, cần nhất, bận bịu một chút với ngày qua để thực là người, để xứng là người.
Bài mẫu số 6: Phân tích câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông, vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” hay nhất
“Cầm vàng mà lội sang sông
Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng”.
“Vàng” là vật quý báu. “Cầm vàng” có thể hiểu là giữ gìn một vật quý báu. “Lội sang sông”, hiểu theo nghĩa đen là dùng đôi chân mình để lội sang phía bên kia bờ sông mà không dùng thuyền hay đò; hiểu theo nghĩa bóng là phải trải qua những khó khăn trở ngại, tốn nhiều thời gian, công sức. “Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng”, hiểu nghĩa của câu trong chỉnh thể của nó ta sẽ có một ý nghĩa khái quát nhất: mất mát vật quý báu cũng không tiếc bằng công sức mình, thời gian mình đã bỏ ra để giữ gìn vật đó. Ở câu này ta không nên hiểu máy móc “vàng rơi không tiếc” là vật quý mất đi cũng không tiếc, bởi trong thực tế thì không ai không tiếc “vàng rơi” cả. “Vàng rơi không tiếc” chỉ là một cách nói quá nghệ thuật để nhấn mạnh hơn tới mệnh đề sau: “Tiếc công cầm vàng”.
Tại sao mất vật quý giá lại không tiếc bằng công sức thời gian mình đã bỏ ra để giữ gìn vật đó? Liệu nó có đúng với thực tế không? Ta lại liên tưởng tới câu tục ngữ “Của một đồng công một nén”. Thì ra dân gian đã coi trọng công sức làm ra của cải, công sức giữ gìn của cải hơn là giá trị vật chất của của cải đó. Hơn nữa của cải mất có thể làm lại được, cái mất đi không tìm lại được là thời gian và công sức đã giữ gìn của cải đó.
Có thể hiểu câu ca dao còn một lớp nghĩa nữa, lớp nghĩa nói về tình yêu. Một người con trai đến với một người con gái. Họ đã vượt qua bao trở ngại, khó khăn, đã tốn bao thời gian và công sức để nuôi dưỡng tình yêu. Họ chờ đợi, hy vọng và tin tưởng vào tình yêu. Nhưng cuối cùng họ không lấy được nhau do một nguyên nhân chủ quan hay khách quan nào đó. Căn cứ vào lớp nghĩa thứ nhất, ta có thể hiểu như thế này chăng: mất tình yêu cũng rất tiếc, nhưng tiếc hơn cả là tiếc thời gian, công sức mình đã nuôi dưỡng, chờ đợi và hy vọng vào tình yêu. Điều này liệu có đúng với thực tế không?
Một câu ca dao khác cũng có thể đúng với trường hợp này:
“Tưởng giếng sâu em nối sợi gầu dài.
Ai ngờ giếng cạn em tiếc hoài sợi dây”
Nghĩa là tiếc công mình, tiếc niềm tin mình đã đặt vào một ai đó, ai ngờ người đó không xứng đáng với niềm tin mình, với tình yêu của mình. Người đó mình không tiếc, mà tiếc cho công sức mình, thời gian mình đã chờ đợi, tin tưởng.
Nếu cách hiểu lớp nghĩa thứ hai này là hợp lý thì câu ca dao “cầm vàng”… này là một triết lý sâu sắc về tình yêu: Trong tình yêu, nếu không yêu nhau nữa hay vì một cớ gì đấy mà không lấy được nhau thì cũng đừng nên lấy làm tiếc (có thể tìm một tình yêu khác), cái đáng tiếc là mất đi niềm tin, mất đi thời gian quý báu tức là mất đi một phần của cuộc đời mình. Phải chăng đằng sau triết lí này còn hàm chứa nỗi thương thân sâu lắng?
Kết luận
Hy vọng với các giải đáp trên thì mong là quý độc giả đã biết được cách ” giải thích và bình luận câu ca dao “Cầm vàng mà lội qua sông Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” chuẩn và chính xác nhất hiện nay. Các thông tin trên được admin cập nhật cũng như thu thập thông tin từ nhiều nguồn chuẩn xác, hy vọng các bạn sẽ thích và ủng hộ cho Chamhocbai.com.
Bài viết đã được cập nhật mới nhất vào 10/2024!
