Admin Chăm Học Bài hôm nay sẽ hướng dẫn các bạn cách “Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên” chuẩn nhất 07/2024.
Dàn ý Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên
I. Mở bài
– Giới thiệu về Chế Lan Viên: nhà thơ được biết đến với một phong cách thơ đặc sắc, giàu trí tuệ và chất triết lí.
– Giới thiệu bài thơ Con cò: Bài thơ với chất liệu dân gian với những hình ảnh thơ độc đáo đã ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa lời ru trong cuộc đời mỗi con người.
– Nêu vấn đề nghị luận: hình ảnh con cò trong bài thơ.
II. Thân bài
1. Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ con, đó là biểu tượng cho cuộc đời lam lũ của mẹ
– “Con còn bế trên tay….đang bay”: lời tâm tình thủ thỉ của mẹ với con, con cò đến với con ngay từ khi còn còn tấm bé trong lời ru của mẹ.
– Con cò bay la…Đồng Đăng”: Hình ảnh con cò gợi cuộc sống xưa cũ từ làng quê đến phố xá thong thả => con cò là hình ảnh của hồn quê hương, hồn đất nước.
– “Con cò ăn đêm…Cò sợ xáo măng”: Hình ảnh cò trong lời ru con không phải chỉ là hồn quê hương mà còn là hình ảnh biểu trưng cho những người nông dân, những người phụ nữ …vất vả lam lũ kiếm sống.
– “Ngủ yên!…phân vân”: “Cánh cò” trong câu hát của mẹ đến với con khi con còn chưa thể hiểu được, nhưng có thể con sẽ cảm nhận được âm điệu ngọt ngào và tình yêu thương che chở vỗ về của mẹ.
⇒ Vận dụng sáng tạo hình ảnh, âm điệu ca dao dân ca => những câu ca dao in dần vào mảnh hồn thơ ngây của con.
2. Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con và theo con suốt cuộc đời dài rộng
– Hình ảnh cò đến với tiềm thức của con qua lời ru của mẹ “Cò đứng quanh nôi…đắp chung đôi”: Cò gần gũi, gắn bó với con từ thuở trong nôi.
– Cò theo con trên từng chặng đường đời:
+ “Mai khôn lớn con theo cò đi học”: Cò trở thành người bạn đồng hành trên con đường đi học của con.
+ Cò còn “theo gót đôi chân”, không rời xa, con sẽ làm “thi sĩ”, cánh cò sẽ tiếp tục gắn bó với con miệt mài không nghỉ, không xa rời.
⇒ Điệp ngữ, điệp cấu trúc, sử dụng nhiều câu cảm thán => Cò thực sự trở thành một người bạn đồng hành từ khi con còn nằm trong nôi đến khi con khôn lớn trưởng thành.
⇒ Hình ảnh cánh cò đồng hành cùng con là biểu tượng cho người mẹ, cho tình mẹ luôn gắn bó, che chở cho con trên suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.
3. Ý nghĩa lời ru qua hình ảnh con cò, con cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ
– Hình ảnh “con cò” được nhấn mạnh ở ý nghĩa biểu tượng, cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ “dù ở gần con…cò mãi yêu con”.
– Từ sự thấu hiểu tấm lòng người mẹ, nhà thơ khái quát quy luật tình cảm: “Con dù lớn vẫn là con của mẹ… vẫn theo con”.
⇒ Từ ngữ “dù”, “vẫn” nhấn mạnh sự gắn bó bền chặt của tình mẫu tử.
– Phần kết quay trở lại với âm hưởng lời ru và đúc kết hình tượng con cò trong những lời ru ấy.
⇒ Ý nghĩa lời ru: Lời ru đến với con một cách tự nhiên, qua lời ru con cảm nhận được bao điều thân thuộc gần gũi thanh bình của quê hương, cũng cảm nhận được tấm lòng bao la của người mẹ, lời ru hoàn thiện tâm hồn nhỏ bé của con để con lớn lên biết yêu thương và trân quý những giá trị tốt đẹp.
III. Kết bài
– Khái quát những nét tiêu biểu nghệ thuật và sự thành công trong nội dung biểu hiện của tác phẩm.
– Liên hệ mở rộng: Đưa ra suy nghĩ của bản thân về tình mẹ trong cuộc sống.
Dàn Ý Phân Tích Bài Thơ Con Cò Của Chế Lan Viên – Mẫu 2
1. Mở bài
Giới thiệu tác phẩm
– Tình mẫu tử là nguồn cảm hứng của biết bao thi gia.
– Nhiều tác phẩm đã viết rất hay, rất tình ở thể loại này và một trong số đó ta không thể không kể đến “Con cò” của Chế Lan Viên.
2. Thân bài
* Giới thiệu tác phẩm
– “Con cò” được Chế Lan Viên sáng tác vào năm 1962 và được in trong tập thơ “Hoa, ngày thường – Chim báo bão”.
– Bài thơ sử dụng hình ảnh cánh cò quen thuộc trong ca dao để biểu hiện tình thương cao quý và tấm lòng lớn lao, sâu nặng của người mẹ.
* Phân tích
– Đầu tiên ta thấy hiện ra hình ảnh từng câu hát ru quen thuộc của mẹ:
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ ru
Có cánh cò đang bay”
– Hình ảnh cánh cò cứ thấp thoáng hiện ra trong từng câu chữ:
“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng”
– Từ lời ru của mẹ, con dần lớn khôn:
“Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”.
– Lời ru của mẹ cùng hình ảnh con cò đã nuôi con khôn lớn, theo bước con trên mọi nẻo đường để rồi nó trở thành cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn con, chắp cánh cho những ước mơ của con:
“Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn”.
– Tình yêu của mẹ được kết đọng trong câu thơ:
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con”.
3. Kết bài
Khẳng định lại giá trị của bài thơ: Đọc “Con cò” của Chế Lan Viên ta vừa như được sống lại trong không gian ca dao dân ca quen thuộc, vừa như được thấy lại tuổi thơ và đặc biệt là có thể cảm nhận được từng cử chỉ yêu thương của mẹ hiện lên trong từng câu, từng chữ.
Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên- Mẫu 1
Nhắc đến Chế Lan Viên, người ta nghĩ ngay đến một nhà thơ giàu chất triết lý. Và tính triết lý đó được thể hiện rõ rệt, sân sắc trong bài thơ “Con cò”. Nhà thơ viết bài thơ Con cò vào năm 1962, in trong tập Hoa ngày thường – Chim báo bão (1967). Bài Con cò mang âm điệu đồng dao, nhịp thơ và giọng thơ thấm vào hồn ca dao, dân ca một cách đằm thắm, nhẹ nhàng. 51 câu thơ tự do, câu ngắn nhất 2 chữ, câu dài nhất 8 chữ, đan xen, kết chuỗi thành lời ru ngân nga, ngọt ngào, biểu hiện tình thương và ước mơ của người mẹ hiền đối với con thơ!
Ở đoạn thơ đầu tiên, người mẹ hiền bế con thơ trên tay, cất lời ru bài “Con cò bay lả bay la… Con cò mà đi ăn đêm…” Nhìn con thơ “Con còn bế trên tay – Con chưa biết con cò”, mà lòng mẹ dào dạt tình thương. Mẹ thương con cò trong ca dao lận đận; mẹ dành cho con bao chăm chút yêu thuơng. Con được sống yên vui hạnh phúc trong lòng mẹ:
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
Mẹ đã dành cho con thơ tất cả. Cánh tay dịu hiền của mẹ. Lời ru câu hát êm đềm của mẹ. Dòng sữa ngọt ngào của mẹ. Những hoán dụ nghệ thuật ấy đã hình tượng tình mẫu tử bao la. Nhịp thơ cũng là nhịp võng, nhịp cánh nôi nhẹ đưa, vỗ về:
Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.
Điệp ngữ “ngủ yên”, “con chưa biết”và “con cò” láy đi láy lại nhiều lần làm cho giọng thơ trở nên đầm ấm, ngọt ngào, thiết tha dìu dịu.
Đoạn 2; mẹ ru con ngủ yên, ngủ ngon: ” Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!”. Ngắm nhìn con thơ mà lòng mẹ dào dạt mong ước. Con sẽ lớn khôn, con đến trừơng đi học.
Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Mai sau lớn lên con sẽ làm thi sĩ. Cuộc đời con nhiều sáng tạo, mải miết chuyên cần bay hoài không nghỉ. Hình ảnh cánh cò trắng bay… thể hiện ước mơ đẹp của mẹ hiền về cuộc đời tương lai của con. Con sẽ nối chí cha. Một câu hỏi khẽ thốt lên trong lòng mẹ hiền:
Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn…
Đoạn thơ cuối, tiếng ru con, tiếng hát của mẹ hiền cất lên dào dạt, mênh mang. Mẹ nghĩ về cuộc đời của con mai sau, và tình thương yêu của mẹ. Như một lời nguyền của mẹ:
Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Chữ “dù”, chữ “ vẫn” được điệp lại, ý thơ được khẳng định, tình mẫu tử bền chặt, sắt son. Có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển, và có gì bao la bằng lòng mẹ thương con.
Phần cuối, lời thơ thấm đượm chất triết lí trữ tình. Nghĩ về con cò trong ca dao, nghĩ về cuộc đời con mai sau, người mẹ nghĩ về thân phận, số phận những con cò nhỏ bé, đáng thương trong cuộc đời:
À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Phải chăng người mẹ hiền đang bâng khuâng về câu hát: “Có xáo thì xáo nước trong – Đừng xáo nước đục đau lòng cò con ?” Thác trong còn hơn sống đục, ấy là ý vị cuộc đời đáng thương, đáng trọng xưa nay.
Bài thơ Con cò là một bài thơ có đề tài nhỏ nhưng mang ý nghĩa sâu sắc: ca ngợi tình mẹ bao la, nói lên tình thương cuộc đời. Rất nhân hậu và nhân tình.
Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên- Mẫu 2
“Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru.”
Tôi đã từng nghe được ở đâu đó câu thơ thật hay viết về những tiếng ru của mẹ. Thật vậy, lời mẹ ru từ thuở ấu thơ, từ thuở ta còn trong nôi ấy dù có bao năm tháng lớn lên và trưởng thành thì vẫn còn đọng mãi nơi đáy lòng ta. Lời mẹ ru đã chắp cánh cho ta đến những chân trời xa, mơ về những ước mơ đẹp tươi ngày mai. Và lời ru ấy, được Chế Lan Viên đưa vào thơ mình thật tự nhiên, bình dị qua bài thơ “Con cò”, tác phẩm được sáng tác vào năm 1962 đã thể hiện những lời ru và tình mẹ bao la như thế.
Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay:
“Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò Cổng Phủ
Con cò Đồng Đăng…”
Hình ảnh con cò từng đi vào bao ca dao dân ca, qua bao câu hát nơi thôn xóm quê nhà, trong bài thơ, tác giả đã vận dụng hình ảnh cánh cò đầy sáng tạo. Cánh cò là hình ảnh gợi sự ấm áp, yên bình nơi thôn xóm, cò còn là biểu tượng của những người nông dân tần tảo, vất vả chịu thương chịu khó. Và con cò trong bài thơ mang hình ảnh của lời ru, của lòng mẹ theo con. Dù con còn bé thơ, còn trong vòng tay ôm ấp, vỗ về của mẹ nhưng trong lời từ ấy còn vẫn cảm nhận được cánh cò. Trong lời ru của mẹ em thấm dần những yêu thương, thấm dần cả tình quê và hương vị dân tộc và nguồn cội. Em đón nhận từng lời da diết mẹ bằng sự ngây thơ, trong sáng nhất.
” Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
“Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng…”
Ngủ yên, ngủ yên, cò ơi, chớ sợ
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân
Con chưa biết con cò con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân
Những bài Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên hay nhất
Con có mẹ yêu thương được lớn lên trong chở che và dịu dàng của mẹ, con chẳng phải bận tâm nhiều đến chuyện cái ăn như cò con. Bởi thế mà còn được hưởng từ mẹ những giọt sữa ngọt lành, có những giấc ngủ an yên chẳng phân vân, lo sợ. Con may mắn có được những điều tuyệt vời như thế chính bởi con được phúc phần và may mắn có mẹ bên cạnh, có mẹ vỗ về, chở che.
“Ngủ yên, ngủ yên, ngủ yên
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò vào trong tổ
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ
Cánh của cò, hai đứa đắp chung đôi
Mai khôn lớn, con theo cò đi học
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”
Cánh cò bên con ngày thơ ấu, cánh cò cũng bên con những ngày con đã lớn, ngày hai đứa cùng chung bước đến trường. Mỗi bước chân con đi đều có bóng dáng cò dõi theo và vui bước. Cò luôn bên con, canh cho con giấc ngủ ngon lành, lo lắng khi còn quấy khóc trong đêm. Cò vẫn thế, lặng lẽ theo con, song hành cùng con trong mỗi chặng đường.
“Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì?
Con làm thi sĩ
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn”
Những dòng thơ dạt dào tâm tình của mẹ tiếp tục được cất lên thiêng liêng và sâu nặng. Mai này lớn lên, con có những ước mơ riêng, những chân trời mới thì mẹ vẫn luôn ở chốn hiên nhà, đợi còn, tôn trọng quyết định và ước mơ con. Lúc ấy còn có thể là một chàng thi sĩ viết về cánh cò, viết về mẹ bằng niềm tin yêu và kính trọng trong từng lời hát, câu thơ.
“Dù ở gần con
Dù ở xa con,
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ,
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.”
Trên hành trình con yêu đi, mẹ vẫn luôn bên cạnh. Dẫu khi gần, khi xa, dẫu khi lên rừng cao hay xuống bể sâu thì mẹ vẫn không ngại mà bên con. Bao vất vả, gian nan, bao ghềnh thác của đường đời mẹ không thắng nổi tình mẹ bao la, mẹ mãi cạnh bên con.
” Còn dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ vẫn theo con”
Một quy luật tất yếu và muôn đời của tình mẹ. Dù khi còn đã lớn, con đi theo tiếng gọi của khát vọng, của lý tưởng mình, dù hai mẹ con có xa cách bao nhiêu đi chăng nữa thì còn vẫn mãi là đứa trẻ bé bỏng của mẹ, cần có mẹ yêu thương và nâng đỡ. Mẹ mãi là điểm tựa bình yên, là nơi con có thể tìm về, nơi chào đón con khi con thất bại, con vấp ngã, khi còn phải đối mặt với những sóng gió, trái ngang của cuộc đời.
Lối viết của thể thơ tự do đã giúp tác giả dễ dàng bộc lộ cảm xúc của mình một cách tự nhiên, thư thái nhất. Đặc biệt là việc vận dụng các chất liệu dân gian và những hình ảnh quen thuộc càng làm cho bài thơ thêm xúc cảm và giàu giá trị. “Con cò” xứng đáng là một thi phẩm xuất sắc viết về tình mẫu tử được giữ gìn và trân trọng. Có lẽ chính bởi giá trị nhân văn mà tác phẩm có được mà dù cho có bao thời gian đi nữa, thì phẩm còn mãi in sâu trong lòng người thưởng thức.
Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên- Mẫu 3
Từ lâu tình mẫu tử đã trở thành nguồn cảm hứng của biết bao thi gia. Tình cảm thiêng liêng, cao quý ấy đã đem đến không chỉ cho tác giả mà còn cho cả người đọc biết bai cảm xúc đặc biệt. Nhiều tác phẩm đã viết rất hay, rất tình ở thể loại này và một trong số đó ta không thể không kể đến “Con cò” của Chế Lan Viên.
“Con cò” được Chế Lan Viên sáng tác vào năm 1962 và được in trong tập thơ “Hoa, ngày thường – Chim báo bão”. Bài thơ sử dụng hình ảnh cánh cò quen thuộc trong ca dao để biểu hiện tình thương cao quý và tấm lòng lớn lao, sâu nặng của người mẹ.
Trước hết, tác giả đã mở đầu bài thơ bằng những lời thơ nhẹ nhàng, êm ái:
“Con còn bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ ru
Có cánh cò đang bay
Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con cò Đồng Đăng”
Những câu thơ gợi cho chúng ta nhớ đến hình ảnh mẹ bồng bế đứa con của mình trên tay quen thuộc và ấm áp. Nó khiến chúng ta nhớ lại lời ru “ầu ơ” của bà, của mẹ – đó là những món ăn tinh thần không thể thiếu từ thuở tấm bé còn thơ. Trong câu hát của mình mẹ đã nhắc đến quê hương, nhắc đến cánh đồng lúa chín, đến những danh lam thắng cảnh của đất nước. Nó vừa là tình yêu dành cho quê hương vừa là tấm lòng thương cảm đến những cuộc đời lam lũ, vất vả. Nhưng mẹ không chỉ thương con cò lận đận trong ca dao, mà mẹ còn gửi vào đó bao yêu thương trìu mến dành cho con của mình:
“Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ”.
Từ lâu, hình ảnh con cò vốn là biểu tượng cho những người nông dân lam lũ, tần tảo sớm hôm. Ở trong bài thơ này Chế Lan Viên đã gợi nhắc lại một lần nữa sự lam lũ, vất vả của con cò qua các hình ảnh như “con cò ăn đêm, con cò xa tổ, gặp cành mềm, phải xáo măng…”. Từ đó tác giả khéo léo liên hệ đến hình ảnh đứa con thơ ngây được sống trong vòng tay bảo bọc của cha mẹ. Mẹ đã dành cho con tất cả những điều tốt đẹp nhất để con luôn được sống trong yên bình, hạnh phúc, ấm no:
“Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”
Điệp ngữ “ngủ yên”, “con chưa biết”, “con cò” được láy đi láy lại nhiều lần mang đến cho người đọc cảm giác than quen, thắm thiết. Giúp người đọc thấy được tình yêu nồng ấm mà mẹ dành cho con.
Từ lời ru của mẹ, con dần lớn khôn:
“Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”.
Bài Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên, văn mẫu tuyển chọn
Có thể thấy dù là khi còn nhỏ hay lúc trưởng thành, người mẹ luôn đồng hành cùng con, theo bước con đi học. Chế Lan Viên đã thật khéo léo trong việc mượn hình ảnh con cò để nói về sự ấp iu, đùm bọc mà mẹ dành cho đứa con của mình. Rồi cánh cò cũng nâng đỡ bước chân con.
Lời ru của mẹ cùng hình ảnh con cò đã nuôi con khôn lớn, theo bước con trên mọi nẻo đường để rồi nó trở thành cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn con, chắp cánh cho những ước mơ của con:
“Lớn lên! Lớn lên! Lớn lên!
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà và trong hơi mát câu văn”.
Điệp ngữ “lớn lên”, “con” khiến nhịp thơ nhanh hơn, dồn dập hơn thể hiện niềm háo hức, mong chờ của người mẹ vào tương ai tươi sáng của đứa con. Từ cảm xúc đó, bài thơ chuyển sang những suy nghĩ, chiêm nghiệm sâu xa:
“Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con”
Những câu thơ như một lời khẳng định rằng dù có biết bao nhiêu vất vả, có trải qua bao nỗi cực khổ thì người mẹ vẫn mãi luôn bên cạnh đứa con của mình. Luôn dõi theo từng bước chân của con, luôn nâng đỡ, bảo vệ con.
Xuyên suốt cả bài thơ ta có thể thấy hình tượng trung tâm là hình ảnh con cò trắng lam lũ, vất vả nhưng ẩn sâu bên trong đó là hình ảnh của người mẹ luôn hết mực yêu thương con của mình.
“Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con”.
Bao nhiêu tình cảm, bao nhiêu thiêng liêng được gửi gắm hết ở hai câu thơ trên. Ý thơ rõ ràng nhưng cảm xúc trong đó thì lại vô cùng, vô tận. Câu thơ không chỉ đơn thuần muốn nói về tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý mà nó còn hàm ý cả sự biết ơn của người con dành cho mẹ.
Đọc “Con cò” của Chế Lan Viên ta vừa như được sống lại trong không gian ca dao dân ca quen thuộc, vừa như được thấy lại tuổi thơ và đặc biệt là có thể cảm nhận được từng cử chỉ yêu thương của mẹ hiện lên trong từng câu, từng chữ.
Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên- Mẫu 4
Chế Lan Viên viết bài thơ Con cò vào năm 1962, in trong tập Hoa ngày thường – Chim báo bão (1967). Bài Con cò mang âm điệu đồng dao, nhịp thơ và giọng thơ thấm vào hồn ca dao, dân ca một cách đằm thắm, nhẹ nhàng. 51 câu thơ tự do, câu ngắn nhất 2 chữ, câu dài nhất 8 chữ, đan xen, kết chuỗi thành lời ru ngân nga, ngọt ngào, biểu hiện tình thương và ước mơ của người mẹ hiền đối với con thơ!
Đoạn 1, người mẹ hiền bế con thơ trên tay, cất lời ru bài “Con cò bay lả bay la… Con cò mà đi ăn đêm…” Nhìn con thơ “Con còn bế trên tay – Con chưa biết con cò”, mà lòng mẹ dào dạt tình thương. Mẹ thương con cò trong ca dao lận đận; mẹ dành cho con bao chăm chút yêu thương. Con được sống yên vui hạnh phúc trong lòng mẹ:
Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
Mẹ đã dành cho con thơ tất cả. Cánh tay dịu hiền của mẹ. Lời ru câu hát êm đềm của mẹ. Dòng sữa ngọt ngào của mẹ. Những hoán dụ nghệ thuật ấy đã hình tượng tình mẫu tử bao la. Nhịp thơ cũng là nhịp võng, nhịp cánh nôi nhẹ đưa, vỗ về:
Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.
Điệp ngữ “ngủ yên”, “con chưa biết”và “con cò” láy đi láy lại nhiều lần làm cho giọng thơ trở nên đầm ấm, ngọt ngào, thiết tha dìu dịu. Đoạn 2; mẹ ru con ngủ yên, ngủ ngon: “Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!”. Ngắm nhìn con thơ mà lòng mẹ dào dạt mong ước.
Con sẽ lớn khôn, con đến trường đi học.
Con khôn lớn, con theo cò đi học,
Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.
Mai sau lớn lên con sẽ làm thi sĩ. Cuộc đời con nhiều sáng tạo, mải miết chuyên cần bay hoài không nghỉ. Hình ảnh cánh cò trắng bay… thể hiện ước mơ đẹp của mẹ hiền về cuộc đời tương lai của con. Con sẽ nối chí cha. Một câu hỏi khẽ thốt lên trong lòng mẹ hiền:
Lớn lên, lớn lên, lớn lên…
Con làm gì?
Con làm thi sĩ!
Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ
Trước hiên nhà
Và trong hơi mát câu văn…
Đoạn thơ cuối, tiếng ru con, tiếng hát của mẹ hiền cất lên dào dạt, mênh mang. Mẹ nghĩ về cuộc đời của con mai sau, và tình thương yêu của mẹ. Như một lời nguyền của mẹ:
Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.
Chữ “dù”, chữ “ vẫn” được điệp lại, ý thơ được khẳng định, tình mẫu tử bền chặt, sắt son. Có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển, và có gì bao la bằng lòng mẹ thương con. Phần cuối, lời thơ thấm đượm chất triết lí trữ tình. Nghĩ về con cò trong ca dao, nghĩ về cuộc đời con mai sau, người mẹ nghĩ về thân phận, số phận những con cò nhỏ bé, đáng thương trong cuộc đời:
À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi.
Phải chăng người mẹ hiền đang bâng khuâng về câu hát: “Có xáo thì xáo nước trong – Đừng xáo nước đục đau lòng cò con ?” Thác trong còn hơn sống đục, ấy là ý vị cuộc đời đáng thương, đáng trọng xưa nay. Bài thơ Con cò là một bài thơ có đề tài nhỏ nhưng mang ý nghĩa sâu sắc: ca ngợi tình mẹ bao la, nói lên tình thương cuộc đời. Rất nhân hậu và nhân tình.
Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên- Mẫu 5
Ai đó đã từng nói: “Kì quan tuyệt phẩm nhất của tạo hóa là trái tim người mẹ”. Từ lâu, đề tài tình mẹ – tình mẫu tử đã trở thành ngọn nguồn cảm hứng, khơi dậy biết bao nhiêu cảm xúc cho các thi nhân viết lên những áng thơ thật hay, thật xúc động lòng người. Nhà thơ Nguyễn Duy trong bài thơ “Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa…” đã từng có lời thơ:
“Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru.”
Hay Chế Lan Viên cũng đã từng viết:
“Thêm một người trái đất sẽ trật hơn
Nhưng thiếu mẹ, thế giới đầy nước mắt
Đối với con, riêng mẹ là duy nhất
Mẹ từng ngày dõi theo bước chân con.”
Và cũng viết về tình mẹ, Chế Lan Viên – một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ ca Việt Nam thế kỉ XX với thi phẩm “Con cò” (1962) đã thể hiện thật xuất sắc, thật cảm động tình yêu thương con vô bờ và ý nghĩa lời hát ru của mẹ đối với cuộc đời của mỗi con người.
Mở đầu bài thơ là hình ảnh con cò qua lời hát ru của mẹ đến với tuổi ấu thơ của người con. Xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, tác giả đã xây dựng lên hình ảnh con cò có ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ và ý nghĩa của lời hát ru trong cuộc đời của mỗi con người.
Từ lâu, hình ảnh con cò đã đi vào trong những câu thơ ca dao của người Việt Nam mang rất nhiều ý nghĩa biểu tượng khác nhau. Ở đây, tác giả không lấy nguyên văn những câu ca dao về con cò vào lời thơ của mình mà chỉ lấy ý, lấy lấy hình ảnh nhưng lại rất giàu sức gợi cảm. Đầu tiên, nó cho người đọc hướng tới một không gian sống nơi làng quê Việt Nam thật thanh bình, yên ả, với những cánh đồng quê rộng lớn, mênh mông:
Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ,
Con cò Đồng Đăng…
Câu thơ được nhà thơ lấy ý từ câu ca dao xưa:
Con cò bay lả bay la
Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng
Con cò bay lả bay la
Bay từ của phủ bay về Đồng Đăng.
Còn hình ảnh “Con cò ăn đêm, con cò xa tổ, cò gặp cành mềm, cò sợ xáo măng…” lại biểu tượng cho những người nông dân, những người phụ nữ, những người mẹ vất vả nhọc nhằn, lặn lội kiếm sống nhưng rất giàu đức hi sinh, phẩm giá cao quý. Câu thơ khiến người đọc liên tưởng tới những câu ca dao xưa về hình ảnh cánh cò vất vả, lam lũ, cơ cực:
Con cò mà đi ăn đêm
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống áo
Ông ơi ông vớt tôi nao
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng
Có xáo thì xáo nước trong
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con
Hay:
“Con cò lặn lội bờ sông
Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non.”
“Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về…”
Trong bài thơ, qua lời ru của người mẹ, hình ảnh con cò đã đến với tâm hồn trẻ thơ một cách vô thức. Nhưng qua những lời ru ngọt ngào, thiết tha ấy của người mẹ, điệu hồn dân tộc, lối sống ông cha dần thấm sâu vào tâm hồn ngây thơ, non nớt của những đứa trẻ, dần hình thành trong em ý thức về nguồn cội, về tình yêu quê hương, đất nước.
Đây chính là khởi đầu của con đường đi vào thế giới tâm hồn của mỗi người. Đứa trẻ chưa hiểu và cũng chưa cần hiểu ý nghĩa của những lời ru ấy và chúng chỉ cần vỗ về trong những âm điệu ngọt ngào, dịu dàng của lời ru để đón nhận bằng trực giác, vô thức tình yêu và sự chở che của người mẹ hiền:
Con chưa biết con cò, con vạc
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân….
Để làm nổi bật lên tình cảm mẫu tử thiêng liêng, bền chặt, Chế Lan Viên đã sử dụng nghệ thuật đối lập tương phản giữa cánh cò và người con:
Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.
“Cò” thì một mình, cô đơn, quanh năm suốt tháng, không kể ngày nắng hay ngày mưa, trời sáng hay trời tối, mùa đông hay mùa hạ chỉ lẻ bóng một mình “kiếm lấy ăn”. Ngược lại, người con thì dưới bàn tay chăm sóc chu đáo của người mẹ, bằng tình yêu thương con một cách lặng thầm, mẹ luôn bên cạnh con nên người con vô tư “chơi rồi lại ngủ”. Qua đó, người đọc mới thấy hết được tình mẹ dành cho con thật bao la, rộng lớn biết nhường nào!
Thậm chí, một tay bồng ẵm con, một tay vuốt ve, vỗ về con rồi mà người mẹ vẫn còn lo sợ người con sẽ hoảng hốt khi bắt gặp cánh cò bị nạn trong giấc mơ qua lời ru của mẹ về cò:
Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Cách ngắt nhịp 2/2/2/2 đều đặn, kết hợp với điệp từ “ngủ yên” được nhắc lại hai lần và các dấu chấm cảm liên tiếp xuất hiện, làm cho nhịp thơ trở nên ngọt ngào, nhẹ nhàng, thiết tha, rất phù hợp với lời hát ru con của người mẹ: vỗ về, ầu ơ, chăm chút…. Đồng thời, giúp cho người con có thể yên tâm, ngủ ngon trong giấc mơ đẹp.
Tóm lại, với cách sử dụng sáng tạo những câu ca dao về hình ảnh con cò trong lời ru của mẹ, nhà thơ đã diễn tả thật thấm thía, cảm động về tình yêu thương, sự chở che, nâng niu của người mẹ ru con.
Theo những lời ru của mẹ, cánh cò dần phát triển mạnh mẽ, vỗ cánh bay từ lời ru ra với cuộc đời làm quen với đứa con bé bỏng và trở thành người bạn đồng hành nâng đỡ người con trên mỗi chặng đường đời hết sức thân thiết, gắn bó, gần gũi (đoạn II). Khi còn ở trong nôi: “Con ngủ yên thì cò cũng ngủ/Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi”.
Khi đến tuổi tới trường: “Mai khôn lớn con theo cò đi học / Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân”.Khi trưởng thành: “Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ / Trước hiên nhà / Và trong hơi mát câu văn…”. Như vậy, con cò đã gợi ý nghĩa biểu tượng cho lòng mẹ, về sự dìu dắt, nâng đỡ đầy dịu dàng và bền bỉ của người mẹ.Tình yêu và lời ru của mẹ đã nuôi dưỡng đứa con lớn lên, trưởng thành, đã chấp cánh ước mơ cho con, là nguồn dinh dưỡng không vơi cạn cho con.
Giọng thơ tâm tình, thủ thỉ tha thiết đưa nỗi của người mẹ hiền đã chuyển sang giọng triết lí, chiêm nghiệm sâu sắc. Đến đoạn ba, hình ảnh con cò được nhấn mạnh với ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ lúc nào cũng bên con đến suốt cả cuộc đời:
Dù ở gần con
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con
Nghệ thuật điệp từ, điệp cấu trúc, kết hợp nghệ thuật tương phản (gần – xa, rừng – bể) có tác dụng diễn tả tình cảm yêu thương con thật bao la, rộng lớn của tình mẹ. Bất chấp mọi khoảng cách thời gian và không gian, bất chấp mọi khó khăn và trắc trở, lòng mẹ mãi dõi theo con, đi theo con suốt cả cuộc đời. Nhận ra được tấm lòng đó của mẹ dành cho con, Chế Lan Viên đã khái quát thành một quy luật tâm lí tình cảm có ý nghĩa lớn lao, cao cả và thiêng liêng về tình mẹ:
Con dù lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con
Kết cấu “dù… vẫn”, và điệp lại chữ “vẫn”, nhà thơ đã khẳng định tình mẫu tử thật thiêng liêng, bền chặt. Dù con đã lớn khôn, trưởng thành, mẹ đã già cả hoặc không còn trên cõi đời này nữa thì lòng mẹ vẫn mãi dõi theo con. Ta bắt gặp kiểu tư duy thơ mang đậm tính triết lí rất quen thuộc trong thơ Chế Lan Viên.
Và người đọc cũng nhận ra bài học có ý nghĩa thiêng liêng, trở thành quy luật tình cảm của con người: có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển và có gì bao la bằng tình mẹ yêu thương con. Phần cuối bài thơ, trở lại với âm hưởng lời ru ngọt ngào, đều đặn, tác giả đã đúc kết ý nghĩa về hình tượng con cò:
Một con cò thôi
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Vỗ cánh qua nôi
Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cò cánh vạc
Cho cả sắc trời
Đến hát
Quanh nôi.
Chỉ cần một con cò thôi cũng đã đủ chất chứa biết bao nhiêu tâm tình, ước vọng của mẹ dành cho con. Lời ru chính là lòng mẹ đã nuôi dưỡng tâm hồn đứa con thêm trưởng thành. Và con cò, lời ru, lòng mẹ chính là cuộc đời, là tâm hồn đất nước dân tộc hòa quyện giúp cho con khôn lớn thành người. Từ đó, ta mới thấm thía hết được câu thơ của Nguyễn Duy về lòng mẹ bao la:
Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết những lời mẹ ru.
“Bài “Con cò” mang âm điệu đồng dao, nhịp thơ và giọng thơ thấm vào hồn ca dao, dân ca một cách đằm thắm, nhẹ nhàng. 51 câu thơ tự do, câu ngắn nhất hai chữ, câu dài nhất tám chữ, đan xen, kết chuỗi thành lời ru ngân nga, ngọt ngào, biểu hiện tình thương và ước mơ của người mẹ hiền đối với con thơ”. (Nhiều tác giả, Bình giảng văn 9, NXB Tổng hợp TP.Hồ Chí Minh)
Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên- Mẫu 6
Chế Lan Viên là một nhà thơ có phong cách thơ độc đáo vừa mang tính trí tuệ, triết lý sâu sắc lại vừa đậm đà chất trữ tình. Ông là nhà thơ có nhiều đóng góp quan trọng trong nền văn học dân tộc thế kỷ XX. Bài thơ Con Cò chính là một trong những sáng tác thành công để lại nhiều dấu ấn cho người đọc.
Bài thơ sử dụng hình ảnh quen thuộc đó chính là con cò. Một hình ảnh mà chúng ta thường bắt gặp trong ca dao, dân ca của dân tộc. Thêm vào đó còn gắn với lời ru của mẹ để ngợi ca tình mẹ thiêng liêng và ý nghĩa của lời ru với tâm hồn của mỗi con người.
Hình ảnh con cò thường là hình ảnh ẩn dụ về người nông dân đặc biệt còn tượng trưng cho người phụ nữ, những người mẹ tần tảo, lam lũ và hi sinh vì con cái. Chính vì thế hình ảnh con cò càng được khai thác rất hay và độc đáo:
“Con cò bế trên tay
Con chưa biết con cò
Nhưng trong lời mẹ hát
Có cánh cò đang bay:
Con cò bay la
Con cò bay lả
Con cò cổng phủ
Con Cò Đồng Đăng”
Những câu thơ gợi tới lời ru quen thuộc của bà của mẹ. Chế Lan Viên đã lấy những câu chữ trong lời ru ấy để thể hiện ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh con cò. Bối cảnh của khổ thơ chính là khi người mẹ ru con. Đứa con nhỏ bé được mẹ ru với lời ru ngọt ngào để được yên bình đi vào giấc ngủ. Trong lời ru ấy người mẹ đã cho con thấy được hình ảnh về con cò để sau này con lớn sẽ biết và yêu thêm, hiểu thêm về nó:
“Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn
Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ
Con cò ăn đêm
Con cò xa tổ
Cò gặp cành mềm
Cò sợ xáo măng…”
Sự vất vả của con cò vì phải đi kiếm ăn ở nhiều nơi, kiếm cả vào ban đêm, từ đồng sâu đến đồng cạn. Trong khi đó con chỉ cần ăn rồi ngủ còn tất cả đã có mẹ lo. Trong lời ru ấy bộc lộ cuộc mưu sinh vất vả nhưng mẹ vẫn luôn là chỗ dựa tin cậy cho con, che chở con suốt cuộc đời mình. Lời ru lại vang lên:
“Ngủ yên! Ngủ yên!
Cò ơi, chớ sợ!
Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!
Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân,
Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,
Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân”
Lời ru thắm thiết, thắm đượm tình nghĩa. Hình ảnh con cò luôn thường trực theo những lời ru của mẹ. Đó chính là sự khởi đầu cho tâm hồn của mỗi con người. Từ lời ru khiến con cảm nhận được sự yên thương, âu yếm và vỗ về. Dù con còn nhỏ nhưng con vẫn có thể cảm nhận được bằng trực giác. Cánh cò bắt đầu từ trí tưởng tượng bằng sự chiêm nghiệm. Từ đó cánh cò trở thành người bạn của con thơ:
“Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!
Cho cò trắng đến làm quen
Cò đứng ở quanh nôi
Rồi cò ở quanh tổ.
Con ngủ yên thì cò cũng ngủ.
Cánh của cò hai đứa đắp chung đôi”
Cò trở thành người bạn, người đồng hành với con từ lúc thơ ấu đến lúc trưởng thành. Cánh cò cũng giống như mẹ lúc nào cũng theo sát bên con. Tượng trưng cho tấm lòng của người mẹ luôn dõi theo từng bước chân của con. Lời thơ dịu dàng, xúc động:
“Dù ở gần con,
Dù ở xa con
Lên rừng xuống bể,
Cò sẽ tìm con
Cò mãi yêu con”
Đó là sự chân thành, tha thiết của một người mẹ luôn luôn hướng về con. Từ đó nhà thơ khái quát thành một quy luật tình cảm của mẹ dành cho con với tính chất vĩnh hằng:
“Dù con lớn vẫn là con của mẹ
Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con”
Tình mẹ là bao la, không thể đong đếm cũng như không bao giờ cạn. Phần cuối của bài thơ với âm hưởng chập rãi để đúc kết ý nghĩa của hình tượng con cò trong lời ru của mẹ:
“À ơi!
Một con cò thôi,
Con cò mẹ hát
Cũng là cuộc đời
Ngủ đi! Ngủ đi!
Cho cánh cò, cánh vạc,
Cho cả sắc trời
Đến hát quanh nôi”
Bài thơ được sáng tác với bút pháp nghệ thuật độc đáo. Với thể thơ tự do nhà thơ có thể dễ dàng biểu đạt cảm xúc một cách tự nhiên, sinh động. Bài thơ còn là lời ru là lời triết lý về cuộc đời. Bài thơ Con cò là một bài hát ru thấm đẫm tình mẫu tử. Bài thơ khiến cho người đọc như được trở về với tuổi thơ, với cánh cò từng in dấu trong những ngày thơ bé, những giấc mộng trưa hè.
Kết luận
Hy vọng với các giải đáp trên thì mong là quý độc giả đã biết được cách ” Phân tích bài thơ Con cò của Chế Lan Viên” chuẩn và chính xác nhất hiện nay. Các thông tin trên được admin cập nhật cũng như thu thập thông tin từ nhiều nguồn chuẩn xác, hy vọng các bạn sẽ thích và ủng hộ cho Chamhocbai.com.
Bài viết đã được cập nhật mới nhất vào 07/2024!
